የ ስ ኳር በ ሽታ በ ታሪ ክ ለ ብዙ ዘ መና ት የ ሰ ውል ጅ ሲያ ጠቃ ቆይቷል ። ይሁን እ ን ጂ የ ስ ኳር በ ሽ ታ እ ና ኢን ሱሊን በ ሽታ ትክ ክ ለ ኛውመነ ሻ የ ታወቀውያ ለ ፈውን ክ ፍለ ዘ መን ውስ ጥ ነ ው። ሆኖምየ ስ ካ ኡር በ ሽ ታ መድሀ ኒ ት ፈጠራ የ ኢን ሱሊን መድኃ ኒ ት በመፍጠር ብቻ አ ላ ቆመም፣ ስ ለ በ ሽታው አ ዲስ አ መለ ካ ከ ት ሊፈጠር ችለ ዋል ። አ ዳዲስ መድኃ ኒ ቶች የ ደም ስ ኳር መጠን ብቻ ሳ ይሆነ ከ ል ብ ጋ ር የ ተገ ና ኙ የ ሚፈጠሩ ችግሮች የ ሚፈታ መድኃ ኒ ት በመፍጠር በመጨረ ሻ ደግሞ በ ስ ኳር በ ሽ ታ ምክ ን ያ ት የ ሚሞቱ ሰ ዎች ቁጥር ለ መቀ ነ ስ ተችለ ዋል ።
 
የ ስ ኳር በ ሽ ታ ሲነ ሳ ፣ በ አ ሁን ጊ ዜ መጀመር ያ ጭን ቅላ ታቸውላ ይ የ ሚመጣውበ አ ፍ የ ሚወስ ዱት መድኃ ኒ ት ነ ው። ነ ግር ግን የ መጀመሪ ያ ወሳ ኙ የ ስ ኳር በ ሽ ታ መድኃ ኒ ት በመር ፌ የ ሚሰ ጠው በ መር ፌ መሆን ያውቃሉ? በ አ ሁን ጊ ዜ በ ቅር ብ የ ተፈጠረ ው መድኃ ኒ ት ኢን ሱሊን ያ ለ ውሁኖ የ እ ድገ ታቸውምቾት የ ሚፈጥር አ ለ ው።

ኢን ሱሊን የ ሚባ ል በ ፓን ክ ሬዝ ውስ ጥ የ ሚቀመጥ ሆር ሞን ነ ው። ስ ኳር ወደ ጉ ል በ ት በመቀየ ር ሰ ውነ ታችን ጉ ል በ ት እ ን ዲያ ገ ኝ የ ሚያ ደ ር ግ የ ሰውነ ታችን አ ካ ል ነ ው። የ ተለ ያ ዩ ኢን ሱሊን መሰ ረ ት ያ ደ ረ ጉ ሕማሞች የ ተለ ያ ዩ የ ስ ኳር በ ሽ ታ ዓይነ ቶች ያ ስ ከ ትላ ሉ።

1. የ ስ ኳር በ ሽታ ዓይነ ት 1 ፣ በ ህ ፃ ና ት በ ብዛ ት የ ሚታይ በ ሽታ የ ሚፈጠረ ው ሰውነ ታችን የ ራሱ ኢን ሱሊን ዓ ይነ ት መፍጣር ሳ ይችል ሲቀር ነ ው።
2. የ ስ ኳር በ ሽታ ዓይነ ት 2፣ ብብበ ዛ ተ ውፍረ ት ባ ላ ቸውሰ ዎች የ ሚታይ ሁኖ ሰውነ ታችን ኢን ሱሊን በሚገ ባ መጠቀም ሳ ይችል ሲቀ ር የ ሚፈጠር የ በ ሽ ታ ዓይነ ት ነ ው።
3. ገ ስ ቴሽ ና ል የ ስ ኳር ዓይነ ት የ ሚፈጠረ ው ደግሞ በ እ ር ጉ ዝ ሴቶች ላ ይ ሁኖ ይሁን ን ደ ግሞ የ ኢን ሱሊን መጠን በ ፕሌሰ ን ታል ሆር ሞን ሰውነ ታችን ኢን ሱሊን በሚገ ባ መጠቀምስ ካ ያ ቅጠውድረ ስ ስ ያ ዛ ባ ውነ ው።

ሁሉም የ ስ ኳር በ ሽታ አ ይነ ቶች የ ተወሳ ሰ በ ችግር በመፍጠር ሄ ፓቲክ ስ ቴቶሲስ (ስ ባም ጉ በ ት) ያ ደ ር ሳ ል የ ኩላ ሊት በ ሽ ታ (ከ ፍተኛ የ ደም ስ ኳር በመፍጠር በ ኩላ ሊት የ ማጣራት ስ ራ ላ ይ ችግር ይፈጥራል ) ወይምየ ል ብ ሕማም ((ከ ፍተኛ የ ደምስ ኳር በመፍጠር አ ር ተሪ ዎች ላ ይ ችግር ) ያ ስ ከ ትላ ል ። የ ኢን ሱሊን መድኃ ኒ ት በመፍጠር በ ስ ኳር በ ሽ ታ ላ ይ አ መር ቂ የ ህ ክምና መድኃ ኒ ት ድል በ መጎ ና ፀ ፍ ለ ብዙ የ ሳ ይን ቲስ ቶች ቡዱን የ ኖቤል ሽልማት ለ መቀዳ ጀት አ ስ ችለ ዋል ። ኦ ስ ካ ር ሚን ኮውስ ኪ እ ና ዮሴፍ ቮ ን ሜሪ ን ግ የ ተባ ሉ ሳ ይን ቲስ ቶች ፓን ክ ሬዝዉ (ጣፊያ ያውን ) የ ተቆ ረ ጠ ውሻ የ ስ ኳር በ ሽታ እ ን ደሚዘ ው አ ረ ጋ ግጠዋል ። ይህ ጥና ት በ ፍረ ድሪ ች ባ ን ቲን ግ እ ና ቻር ለ ስ ቤስ ት የ ስ ኳር በ ሽ ታ ያ ላ ቸው ውሻ ዎች የ ፓን ክ ሬዝ ክ ፋል በ ሳ ሊን ሶ ሉሽ ን ላ ይ በማድረ ግ የ ውሻ ዎች ህ ይወት እ ን ዲቀጥል በ ማድረ ግ ጥና ቱ ማረ ጋ ገ ጥ ችለ ዋል ። በመጨረ ሻ ጄምስ ኮ ሊፕ እ ና ጆን ሜክ ሎድ ከ ፓን ክ ሬዝ የ ተቀዳውን ኢን ሱሊን በ ትክ ክ ል የ ሚጣራበ ት መን ገ ድ በመፍጠር ሰውነ ታችን የ ሚጠቀምበ ት ይዘ ት በመስ ራት ጥና ቱ ብስ ኬት ማጠና ቀቅ ተችለ ዋል ።

በ ጥር 1914/15 ዓ/ም የ ነ ዚህ ሳ ይን ቲስ ቶች ውጤት የ 14 ዓምቱ ለ ሆነ ው ለ ኦ ና ር ድ ቶምፕሶ ን በ ከ ባ ድ የ ስ ኳር በ ሽታ ሲጠቃ የ ነ በ ረ ው ል ጅ ህ ይወት ማድን ችለ ዋል ። የ ተጣራው የ ኢን ሱሊን መድኃ ኒ ት በ ወሰ ደው 24 ሰ ዓታት ውስ ጥ የ ስ ኳር መጠኑ 520 ሚሊግራም/ዴሲሊትር የ ነ በ ረ ው ወደ 120 ሚሊግራም/ዴሲሊትር እ ን ዲቀን ስ አ ድር ገ ዋል ። ሁኔ ታውን በሚገ ር ም መል ኩ ተሻ ሽ ለ ዋል ። ኢን ሱሊን መድኃ ኒ ት በመውሰ ድ በመቀጠሉ በ ህ ይወት ሊተር ፍ ችለ ዋል ። ለ ኦ ና ር ድ ቶምፕሶ ን ከ በ ር ሞት በመትረ ፉ ምክ ን ያ ት ለ ብዙ የ ስ ኳር በ ሽ ታ ያ ላ ቸው ሰ ዎች በ ዓ ለ ምአ ቀፍ ደ ረ ጃ የ መጀመሪ ያ ተስ ፋ ሰጪውጤት አ ሳ ይታል ። ከ1874/75 ዓ/ም ወዲህ ፣ የ ኢን ሱሊን ምር ት በ እ ን ስ ሳ ዎች ላ ይ የ ተመረ ኮ ሰ ብቻ ሳ ይሆን የ ጀ ነ ቲክ ኢን ጂነ ሪ ን ግ እ ድገ ት ኢን ሱሊን ከ ባ ክ ተሪ ያ ዎችም እ ን ዲመረ ት አ ስ ችለ ዋል ። በ 1877/78 ዓ/ምየ ኢን ሱሊን እ ስ ክ ር ቢቶ ተፈጥረ ዋል ፣

ይህ ደ ግሞ በ ስ ኳር በ ሽተኞች የ መድኃ ኒ ት አ ወሳ ሰ ድ ምቾት ላ ይ ከ ፍተኛ ውጤት አ ስመዝግቧል ። የ ኢን ሱሊን ፈጣራ ኣ ና ሎግ የ ሰው ኢን ሱሊን ዓ ይነ ት ሁኖ ዝቅተኛ እ ና ፈጣን ፍሰ ት ለ ማምጣት በ 1989/90 ተፈጥረ ዋል ። ስ ለ ዚህ ይህ ደግሞየ ስ ኳር በ ሽታ ሕማምተኞች እ ና ቤተሰ ብ ኑ ሮ ሁኔ ታ የ ቀን ተቀን ስ ራዎቻቸው በ ማይጎ ዳ መል ኩ እ ን ዲሻ ሻ ል አ ድር ጎ ታል ። ስ ለ ዚህ ኢን ሱሊን በ 100 ዓመት ተጉ ዘ ዋል ።

ይሁን እ ን ጂ ከ ኢን ሱሊን በ ተጨማሪ ሌላ የ ስ ኳር በ ሽተኞች መድኃ ኒ ት የ ሚወስ ዱበ ት የ መዲካ ል አ ይነ ት እ ሱምበ አ ፍ የ ሚወሰ ድ መድኃ ኒ ት መፍጠር ተችለ ዋል ። ይህ አ ዲስ የ ስ ኳር በ ሽታ መድኃ ኒ ት አ ይነ ት የ ተለ ያ ዩ ዓ ይነ ቶች የ ሚከ ተሉትን ጨምሮ ይገ ኙበ ታል ።

በ ጉ በ ት ወደ ደም ቧን ቧ የ ሚመነ ጭ የ ስ ኳር መጠን ይቀን ሳ ል ።

• ሰውነ ታችን ለ ኢን ሱሊነ ያ ለ ውምላ ሽ ይጨምራል ።
• ኢን ሱሊን እ ን ዲፈጠር ያ ነ ቃቃል ።
• ኢን ሱሊን በ ሰ ውነ ታችን ላ ይ የ ሚኖረ ውጊ ዜ ይጨምራል ።
• በ ኩላ ሊት የ ሚወሰ ድ የ ግል ኮ ዝ መጠን ይቀን ሳ ል ።

በ አ ፍ የ ሚሰጡየ ስ ኳር መድኃ ኒ ቶች ለ ማስ ቀመጥ፣ ለ ማን ቀሳ ቀስ እ ና ለ ማስ ተዳ ደ ር ከ ኢን ሱሊን የ ተሻ ለ ቀላ ል ነ ው። በ ሽታውን መቋቋም በ ስ ኳር በ ሽተኞች መካ ከ ል እ የ ጨመረ መጥቷል ፣ በ ተለ ይምደግሞመካ ከ ለ ኛ የ ስ ኳር በ ሽታ ያ ላ ቸውሰ ዎች። ነ ገ ር ግን የ ስ ኳር በ ሽታ አ ደ ገ ኝ ነ ት ከ ፍተኛ የ ደም ስ ኳር መጠን ብቻ አ ይደ ለ ም የ ሚፈጥረ ው።

የ ኩላ ሊት በ ሽታ ፣ የ ጉ በ ታ በ ሽታ እ ና የ ል ብ በ ሽታ በ ስ ኳር ምክ ን ያ ት የ ሚነ ሱ በ ሽታዎች ና ቸው። ስ ለ ዚህ የ ስ ኳ በ ሽታ መድኃ ኒ ት እ ድገ ት በ አ ሁን ጊ ዜ ስ ለ የ ደም ስ ኳር መጠን ብቻ አ ይደ ለ ምየ ሚያ ጠና ው። ስ ለ አ ጠቃላ ይ በ ስ ኳር በ ሽታ ምክ ን ያ ት ለሚመጡየ ስ ር ዓተ ጤን ነ ት ችግር ለ መፍታት ያ ለ መነ ው። የ አ ዲስ ስ ር ዓ ት በ ባ ል ስ ል ጣን ደ ን ቦ ች የ መድኃ ኒ ት ሂ ደ ት የ ሚፀ ደ ቅ ይሆና ል ። የ አ ሁን የ መድኃ ኒ ቱ ደ ረ ጃ ውጤታምነ ቱ የ ተረ ጋ ገ ጠ ሲሆን ይህ ደግሞበሚኖራቸውየ ጎ ን የ ሽ ችግሮች በመቀ ነ ስ ብቻ ሳ ይሆን የ ሚያ ስ ፈል ገ ው ውሱን የ ሆስ ፒታል ቦ ታ እ ና ከ ስ ኳር በ ሽታ ተያ ያ ዥ የ ል ብ ችግሮች ምክ ን ያ ት የ ሚኖር ሞት በመቀ ነ ሱምነ ው። በ ዚህ የ 100 ዓመት የ ኢን ሱሊን የ ጉ ዞ ታሪ ክ ዋና ነ ገ ር የ ስ ኳር በ ሽታ መድኃ ኒ ት ለ ማግኘ ት በ ሳ ይነ ስ እ ና መድኃ ኒ ት ታዋቂ የ ሆኑ ሳ ይን ቲስ ቶች የ ተደ ረ ገ ውከ ፍተኛ ጥረ ት እ ና ጥና ት ነ ው። በሙን ግራን ድ ዓ ልምአ ቀፍ ሆስ ፖታል የ ስ ኳር በ ሽተኛ ኖ ከ ህማማቸው ማዳ ን የ ሚያ ስ ችል መድኃ ኒ ት ለ መፍጠር በ ተደ ረ ገ ው የ ጥና ት አ ካ ል በመሆኑ ትል ቅ ኩራት ይሰሟል ። ለ ህ ማምተኞች በሚደ ረ ገ ው ተከ ታታይ መድኃ ኒ ት የ መፍጠር ጥረ ት የ ተደ ረ ገ ስ ራ ነ ው። በ ዚህም ደግሞ የ አ ን ድ ክ ፍለ ዘ መን እ ድሜ ያ ለ ውየ መጀመሪ ያ የ ሊት ለ ስ ኳር በ ሽታ ለ ነ በ ረ ውል ጅ የ ሰ ጠኢን ሱሊን በማያ ቋር ጥ መሻ ሻ ል ስ ራ የ ተገ ኘ ነ ው።