အစာပြွန်ပိုက်ဆိုတာဘာလဲ? ၄င်းကိုဘာကြောင့်လိုအပ်သလဲ?

အချို့သောလူနာများတွင် လေဖြတ်ခြင်းနှင့် အာရုံကြောဆိုင်ရာပြဿနာများ သို့မဟုတ် ဦးနှောက်နှင့်လည်ပင်းကင်ဆာ စသောကျန်းမာရေးအခြေအနေများကြောင့် အစာစားခြင်းနှင့် အစာမျိုချခြင်းတို့ကိုပြုလုပ်ရန်ခက်ခဲလာသည်။ ပုံမှန်အစာစားသုံးခြင်းဖြင့်မလုံလောက်သည့်အခါ G-tube ဟုခေါ်သောအစာအိမ်အတွင်းတိုက်ရိုက်ထည့်သွင်းထားသည့် အစာပြွန်ပိုက်အားအသုံးပြု၍ အခြေခံလိုအပ်သောအာဟာရဓာတ်များကို အစာအိမ်အတွင်းသို့တိုက်ရိုက်ထည့်သွင်းပေးနိုင်သည်။ ဤနည်းလမ်းကို အစာခြေလမ်းကြောင်းအတွင်းသို့တိုက်ရိုက်အာဟာရဖြည့်သွင်းခြင်း ဟုခေါ်ဆိုပြီး သင့်တင့်မျှတသောအာဟာရစနစ်ကိုရရှိစေရန်ကူညီပေးနိုင်မည့် အန္တရာယ်ကင်း၍ထိရောက်သောနည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။  

G-tube ထည့်သွင်းရန်အကြံပြုထားသောလူနာများ

• အစာမြိုရန်ခက်ခဲခြင်း (Dysphagia) နှင့် အစာနင်ရန်အန္တရာယ်ရှိသူများ
• ရောဂါအခြေအနေတစ်ခုခုကြောင့် လုံလောက်သောအာဟာရစားသုံးနိုင်ခြင်းမရှိသူများ
• ခွဲစိတ်မှု သို့မဟုတ် ဖျားနာခြင်းများမှပြန်လည်နာလန်ထရန်ကြိုးစားနေစဉ်အတွင်း အာဟာရထောက်ပံ့မှုရေရှည်လိုအပ်သူများ
• အစာမျိုချခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကိုပျက်ယွင်းစေသည့် အာရုံကြောပြဿနာခံစားနေရသူများ

PEG အစာပြွန်ပိုက်ထည့်သွင်းမှုအတွက်ညွှန်ကြားထားသောနောက်ဆုံးပေါ်လမ်းညွှန်ချက်များ

အမေရိကန်အစာအိမ်နှင့် အူလမ်းကြောင်းအဖွဲ့အစည်း (ASGE) မှ PEG အစာပြွန်ပိုက်ထည့်သွင်းခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ လမ်းညွှန်ချက်အသစ်များကိုထုတ်ပြန်ထားသည်။ ဤလမ်းညွှန်ချက်များသည် Johns Hopkins University, Harvard Medical School နှင့် The University of Michigan စသောတက္ကသိုလ်များရှိ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များမှချမှတ်ထားပြီး G-tube ထည့်သွင်းခြင်း၊ စီမံအသုံးပြုခြင်းနှင့် လူနာစောင့်ရှောက်ကုသမှုများအတွက် အကောင်းဆုံးသောလက်တွေ့အသုံးချမှုနည်းလမ်းများကိုရရှိစေနိုင်သည်။

 

အစာပြွန်ပိုက်ကိုဘယ်လိုထည့်သွင်းသလဲ?

အစာပိုက်ထည့်သွင်းရန်အဓိကနည်းလမ်း (2) မျိုးရှိသည်။

1. ၁။ အစာအိမ်အတွင်းအစာပြွန်ပိုက်ထည့်သွင်းခြင်း - အသုံးများသောနည်းလမ်း

• ကွေးဆန့်ရလွယ်ကူသောကင်မရာပါဝင်သည့် မှန်ပြောင်းဖြင့် ပါးစပ်မှတဆင့်အစာအိမ်အတွင်းသို့ထည့်သွင်းမည်။
• အစာသွင်းပိုက်အားနေရာတကျထားရှိနိုင်ရန် ဝမ်းဗိုက်တွင်သေးငယ်သောခွဲစိတ်ရာတစ်ခုပေးမည်။
• အိပ်ဆေးအသင့်အတင့် သို့မဟုတ် မေ့ဆေးပေး၍ပြုလုပ်နိုင်သည်။
• မြန်ဆန်၍ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းသော၊ ထိရောက်မှုရှိသောနည်းလမ်းဖြစ်ပြီး ဓာတ်ရောင်ခြည်အသုံးပြု၍နေရာရှာဖွေထောက်လှမ်းခြင်းပြုလုပ်ရန်မလိုအပ်ပါ။ 

 

 

 

2. ၂။ ဓာတ်မှန်အကူအညီဖြင့်အစာပြွန်ပိုက်ထည့်သွင်းခြင်း (IR-G)

• ဓာတ်ရောင်ခြည်နှင့် ဓာတုပုံဖော်ဆေးရည်များကိုအသုံးပြုသည်။
• အိပ်ဆေးအနည်းငယ်ပေးရန်သာလိုအပ်ပြီး အစာပြွန်ပိုက်နေရာချထားရန်နှာခေါင်းပိုက်ကိုအသုံးပြုသည်။ 
• ရှုပ်ထွေးသောခန္ဓာဖွဲ့စည်းမှုရှိသည့် အချို့သောလူနာများအတွက် ဤနည်းလမ်းကိုအသုံးပြုသည်။ 

 

PEG အစာပြွန်ပိုက်မထည့်သွင်းမီနှင့် ထည့်သွင်းပြီးနောက် ဆေးဝါးအသုံးပြုမှုများကိုစီမံခြင်း

လူနာများအနေဖြင့် သွေးယိုခြင်းအန္တရာယ်ကိုလျော့ချနိုင်ရန် အစာပြွန်ပိုက်မထည့်သွင်းမီ ဆေးဝါးများသောက်သုံးခြင်းကိုထိန်းညှိရန်လိုအပ်သည်။

• သွေးကျဲဆေး (Aspirin, Clopidogrel အစရှိသဖြင့်) – သွေးကျဲဆေးများသည် လေဖြတ်ခြင်းနှင့် နှလုံးရုတ်တရက်ဖောက်ပြန်ခြင်းများမှကာကွယ်ပေးနိုင်သဖြင့် ဤဆေးများသောက်သုံးခြင်းကိုမရပ်တန့်ပစ်ရန် ASGE မှအကြံပြုထားသည်။
• သွေးခဲပျော်ဆေး (Warfarin, Apixaban အစရှိသဖြင့်) – ဤဆေးများကိုဆက်လက်သောက်သုံးရန် သို့မဟုတ် ခေတ္တရပ်တန့်ရန်ဆုံးဖြတ်ရာတွင် သွေးယိုခြင်းအန္တရာယ်ဖြစ်နိုင်ချေအပေါ်တွင်မူတည်ပြီး ဆေးသောက်သုံးရန်ညွှန်ကြားထားသောဆရာဝန်ကပင်ပြန်လည်ချင့်ချိန်တွက်ဆသင့်သည်။ 

 

PEG ပြွန်ထည့်သွင်းပြီးနောက်တွင် ပိုက်ဖြင့်အစာထည့်ခြင်းကိုမည့်သည့်အချိန်တွင်စတင်နိုင်သလဲ?

အစဉ်အလာအရ ဆရာဝန်များအနေဖြင့် PEG ပြွန်ထည့်သွင်းပြီးနောက်တွင် အချိန်အနည်းငယ်စောင့်ဆိုင်းပြီးမှသာ အစာထည့်သွင်းမှုစတင်လေ့ရှိသည်။ သို့သော်လည်း လေ့လာချက်အသစ်များအရ လုပ်ငန်းစဉ်ပြီးဆုံးပြီး (4) နာရီအတွင်းအစာထည့်သွင်းနိုင်သည်ဟုအကြံပြုထားသည်။ ဤသို့ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် နာလန်ထချိန်ပိုမိုမြန်ဆန်ပြီး ကောင်းမွန်သောကျန်းမာရေးအကျိုးရလာဒ်များကိုရရှိစေနိုင်သည်။ 

 

ကင်ဆာရောဂါသည်များအတွက်အထူးထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သောအချက်များ

ကင်ဆာရောဂါကြောင့် အစာမြိုရန်ခက်ခဲခြင်းကိုခံစားနေရသောလူနာများအတွက် ကင်ဆာဆဲလ်ပြန့်နှံ့ခြင်းကဲ့သို့သောနောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို လျှော့ချနိုင်ရန် အထူးနည်းလမ်းများကိုလိုအပ်သည်။ ASGE မှဤသို့အကြံပြုထားသည်။

• သမားရိုးကျပါးစပ်မှာတဆင့်အစာပြွန်ပိုက်ထည့်သွင်းခြင်းနည်းလမ်း (Pull Method) သို့မဟုတ်
• လူနာအခြေအနေအပေါ်မူတည်၍ အစာအိမ်အတွင်းတိုက်ရိုက်ထည့်သွင်းခြင်းနည်းလမ်း (ခံတွင်းမှတဆင့်ထည့်သွင်းခြင်းမဟုတ်သော)

 

အစာအိမ်အတွင်းအစာပြွန်ပိုက်ထည့်သွင်းခြင်းကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်အသုံးပြုနေကြသော်လည်း စိန်ခေါ်မှုများကကျန်ရှိနေသေးသည်။

1. ခန္ဓာဖွဲ့စည်းမှုပြောင်းလဲသွားသောလူနာများတွင်ထည့်သွင်းခြင်း - ယခင်ကအစာအိမ်ခွဲစိတ်မှုခံယူထားသူများတွင် သုတေသနလေ့လာချက်များပိုမိုပြုလုပ်ရန်လိုအပ်သည်။
2. မှန်ကန်သောပြွန်အမျိုးအစား​ေရွးချယ်ခြင်း - Low-profile ပြွန်ပိုက်များ၊ ကျုံ့နိုင်ဆန့်နိုင်သောပူဖောင်းများအစရှိသဖြင့် အစာပြွန်ဒီဇိုင်းများကအမျိုးမျိုးရှိသော်လည်း အကောင်းဆုံးသောရွေးချယ်မှုများမှာ လူနာတစ်ဦးချင်းစီအလိုက်ကွဲပြားနိုင်သည်။ 
3. အစာပြွန်များကိုအသစ်ပြန်လည်ထည့်သွင်းရန်လိုအပ်ချိန် - အများသဘောတူလက်ခံထားသောလမ်းညွှန်ချက်အတိအကျမရှိသေးပဲ လေ့လာမှုများပိုမိုပြုလုပ်ရန်လိုအပ်သည်။ 
4. ရေဖျဉ်းစွဲသောလူနာများအတွက် PEG ပြွန်ထည့်သွင်းခြင်းနှင့် ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းမှု - ဝမ်းဗိုက်အတွင်းအရည်များစုဝေးနေတတ်သောလူနာများတွင် ဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်နိုင်ချေမြင့်မားပြီး ပိုမိုကောင်းမွန်သောကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းများကိုအသုံးပြုရန်လိုအပ်သည်။
5. PEG နှင့် ကင်ဆာပြန့်ပွားမှုအန္တရာယ် – ကင်ဆာဆဲလ်ပြန့်ပွားမှုကိုလျှော့ချနိုင်မည့် အခြားသောနည်းလမ်းများကိုသုတေသနပြုလုပ်လေ့လာနေဆဲဖြစ်သည်။ 
6. နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကိုရေရှည်ထိန်းချုပ်စီမံခြင်း  – ရောဂါပိုးဝင်ရောက်ခြင်း၊ ပြွန်ပိုက်ယိုခြင်း နှင့် ပုံမှန်မဟုတ်သောလမ်းကြောင်းများဖြစ်ပေါ်ခြင်း စသော ပြဿနာများအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်တိကျသော ကုသမှုနည်းလမ်းများလိုအပ်သည်။
7. အခြားသောအစာပိုက်ထည့်သွင်းခြင်းနည်းလမ်းများ - အချို့သောလူနာများတွင် အစာအိမ်ထက် အူသိမ်အလယ်ပိုင်းအတွင်းသို့အစာဖြည့်သွင်းခြင်းက ပိုမိုအကျိုးရှိနိုင်သည်။ သို့သော်လည်းလေ့လာမှုများထပ်မံပြုလုပ်ရန်လိုအပ်နေသေးသည်။

 

အဓိကမှတ်သားရန်အချက်များ

• PEG နည်းလမ်းသည် ပုံမှန်အစာစားသုံးခြင်းမပြုလုပ်နိုင်သည့်အခြေအနေတွင် ရေရှည်အတွက်အသုံးပြုနိုင်သောနည်းလမ်းကောင်းတစ်ခုပင်ဖြစ်သည်။
• အစာပြွန်ပိုက်မထည့်သွင်းမီ သွေးကျဲဆေးသောက်သုံးခြင်းကိုရပ်တန့်ထားရန်မလိုအပ်ပါ။
• PEG အစာပြွန်ပိုက်ထည့်ပြီးနောက် (4) နာရီအတွင်း အစာထည့်သွင်းမှုများကိုစတင်ပြုလုပ်နိုင်သည်။
• ကင်ဆာရောဂါသည်များတွင် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများမှကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ရန် အထူးနည်းလမ်းများလိုအပ်သည်။
• အစာပြွန်ထည့်သွင်းခြင်း၊ စီမံထိန်းချုပ်ခြင်း နှင့် လူနာစောင့်ရှောက်ကုသမှုရလဒ်များ ပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်စေရန် သုတေသနလေ့လာမှုများပြုလုပ်နေဆဲဖြစ်သည်။

 

အကယ်၍ သင် သို့မဟုတ် သင်ချစ်ခင်ရသူတစ်ဦးဦးအတွက် အစာပြွန်ထည့်သွင်းရန်လိုအပ်ခဲ့လျှင် ရေရှည်အာဟာရဖြည့်တင်းခြင်းနှင့် လူနာစောင့်ရှောက်ကုသခြင်းတို့အတွက် အကောင်းဆုံးသောနည်းလမ်းတစ်ခုကိုဆုံးဖြတ်နိုင်ရန် အစာအိမ်နှင့်အူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာသမားတော်များနှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ခြင်းကအလွန်အရေးပါသည်။



Tossapol Kerdsirichairat, MD, FACG, FASGE
Clinical Associate Professor of Medicine
Advanced/Bariatric Endoscopy, Digestive Disease Center
Bumrungrad International Hospital