ระบบต่อมไร้ท่อประกอบด้วยต่อมที่ทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนหลายชนิดที่มีความสำคัญต่อการทำงานของร่างกาย เช่น การเจริญเติบโต การเผาผลาญพลังงานและพัฒนาการทางเพศ หากต่อมไร้ท่อทำงานผิดปกติ ผลิตฮอร์โมนมากเกินไปหรือน้อยเกินไป เริ่มผลิตฮอร์โมนเร็วเกินไปหรือช้าเกินไป ด้วยสาเหตุใดก็ตามจะทำให้ร่างกายเด็กเสียสมดุลของฮอร์โมนและเกิดภาวะผิดปกติต่างๆ โรคต่อมไร้ท่อในเด็กที่พบได้บ่อย มีดังนี้

• ภาวะเป็นหนุ่มสาวก่อนวัย
• โรคเบาหวานในเด็กและโรคอ้วน
• ภาวะเตี้ย
• ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ ได้แก่ ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์แต่กำเนิด ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ในเด็ก และภาวะฮอร์โมนไทรอยด์เกิน (ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ)

ภาวะเป็นหนุ่มสาวก่อนวัย

ในเด็กผู้หญิง

• มีเต้านมขึ้นก่อนอายุ 8 ปี
• เจ็บลานนมหรือคลำได้ไตที่ลานนมทั้งสองข้าง
• ส่วนสูงเพิ่มขึ้นเร็ว 
• มีตกขาว มีประจำเดือน
• มีขนที่อวัยวะเพศและรักแร้ มีกลิ่นตัว หน้ามัน มีสิว

ในเด็กผู้ชาย
•    มีอัณฑะหรืออวัยวะเพศโตขึ้นก่อนอายุ 9 ปี
•    ส่วนสูงเพิ่มขึ้นเร็ว
•    มีขนที่อวัยวะเพศและรักแร้ มีกลิ่นตัว หน้ามัน มีสิว

โรคเบาหวานในเด็กและภาวะอ้วน

โรคเบาหวานในเด็กแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ โรคเบาหวานชนิดที่ 1 และโรคเบาหวานชนิดที่ 2 โดยอาการมีดังนี้

• ปัสสาวะบ่อย
• กระหายน้ำบ่อย ดื่มน้ำบ่อย
• กินจุแต่น้ำหนักตัวไม่ขึ้น
• น้ำหนักลดโดยไม่ตั้งใจ
• มีมดไปตอมปัสสาวะ
• ปัสสาวะรดที่นอนตอนกลางคืนทั้งที่สามารถควบคุมการขับถ่ายปัสสาวะได้แล้ว
• โรคเบาหวานชนิดที่ 2 ซึ่งมักเกิดกับเด็กที่มีภาวะอ้วน อาจพบลักษณะของการดื้ออินซูลิน ทำให้เด็กมีผิวหนังเป็นปื้นสีดำหนา บริเวณลำคอ ข้อพับและรักแร้

 

ภาวะเตี้ย

• เด็กมีความสูงต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของเด็กที่อยู่ในเพศและอายุเดียวกันมากกว่า 2 เท่าของค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (standard deviation; SD) 

 

ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ

ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์แต่กำเนิด
มักเริ่มมีอาการเมื่ออายุประมาณ 1 เดือน เช่น

• นอนมาก 
• ไม่ค่อยร้อง ร้องเสียงแหบ
• ดูดนมได้ไม่ดี
• ตัวเหลืองนาน
• ขม่อมกว้าง 
• ท้องป่อง สะดือจุ่น
• ลิ้นโต
• ตัวอ่อนปวกเปียก

โดยในทารกแรกเกิดทุกราย จะมีการตรวจเลือดเพื่อคัดกรองภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์แต่กำเนิด เพื่อให้วินิจฉัยภาวะนี้และเริ่มรักษาได้ตั้งแต่ยังไม่มีอาการ
 

ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์ในเด็ก

• เติบโตช้า
• ท้องผูก
• อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
• ผิวแห้ง
• น้ำหนักตัวขึ้น
• เสียงแหบ
• ประจำเดือนมาผิดปกติในเด็กผู้หญิง
• ต่อมไทรอยด์โตขึ้น

ภาวะฮอร์โมนไทรอยด์เกินหรือไทรอยด์เป็นพิษ

• น้ำหนักตัวลด
• ขี้ร้อน เหงื่อออกง่าย
• ชีพจรเต้นเร็วหรือใจสั่น
• มือสั่น
• นอนไม่หลับ
• อารมณ์แปรปรวน กระวนกระวาย
• ปัญหาด้านการเรียน ไม่มีสมาธิ
• ถ่ายอุจจาระบ่อยหรือท้องเสีย
• ต่อมไทรอยด์โตขึ้น

ซักประวัติ ตรวจร่างกายทั่วไปและตรวจร่างกายเพิ่มเติมขึ้นอยู่กับโรคที่แพทย์สงสัย เช่น ตรวจเลือด ตรวจอัลตร้าซาวด์ ตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT scan) ตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)
 

ขึ้นอยู่กับโรคที่แพทย์เป็น การรักษาทำได้โดยการแก้ที่สาเหตุและปรับฮอร์โมนให้อยู่ในระดับที่ปกติ การรักษาทำได้หลายวิธีขึ้นอยู่กับโรคและอาการของเด็ก เช่น การให้ยา การกลืนแร่ การผ่าตัด