จะทำอย่างไรเมื่อหมอบอกต้องผ่าตัด คงเป็นคำถามในใจของใครหลายๆ คน โดยเฉพาะผู้สูงอายุที่มักมีโรคอื่นร่วมด้วย การจะตัดสินใจบอกหมอว่า “ตกลง ผมยอมผ่าตัด” คงไม่ใช่เรื่องที่ทำกันได้ง่ายๆ หมอมีตัวอย่างของผู้ป่วยอายุ 70 ปีจะเล่าให้ฟังครับ
 

ผู้ป่วยสูงอายุของหมอรายนี้มาหาหมอด้วยความทุกข์ทรมานจากอาการปวดหลังเรื้อรัง ร่วมกับปวดขามาเป็นปีๆ เคยได้รับการแนะนำจากคุณหมอท่านอื่นๆ ให้ทำการผ่าตัด แต่ผู้ป่วยยังลังเลและไม่มั่นใจ เพราะมีประวัติเป็นโรคหัวใจ ยังรักษากับหมอโรคหัวใจอยู่ ผู้ป่วยใส่ขดลวดขยายหลอดเลือดหัวใจ 2 เส้นและต้องรับประทานยาต้านเกล็ดเลือด (antiplatelet) เคยหาข้อมูลเกี่ยวกับการผ่าตัดแบบเปิดแผลพบว่า แผลผ่าตัดมีขนาดใหญ่ 10 เซนติเมตร ต้องใช้เวลาพักฟื้นในโรงพยาบาลนาน กว่าจะลุกจากเตียงผู้ป่วยได้ต้องใช้เวลา 3-4 วัน และมีโอกาสเกิดผลแทรกซ้อนจากการผ่าตัดได้

 

ข้อมูลที่ผู้ป่วยได้มาเหล่านี้ ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกกลัวและกังวล เพราะอายุก็มากแล้ว เกรงว่าการผ่าตัดจะยิ่งเป็นการสร้างความทุกข์ทรมานให้กับตัวเองมากยิ่งขึ้น 
 

เมื่อหมอได้ทำการซักประวัติและตรวจผู้ป่วยอย่างละเอียดแล้ว พบว่าผู้ป่วยเป็น “โรคโพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ” ควรเข้ารับการผ่าตัด เพื่อรักษาอาการปวดหลังร้าวลงขา ไม่ให้รบกวนการดำเนินชีวิตประจำวัน

 

แต่จากความกลัวและกังวลของผู้ป่วยในเรื่องที่เกี่ยวกับการผ่าตัด หมอจึงได้ให้ข้อมูลเพิ่มเติมกับผู้ป่วยว่า ในปัจจุบันมี “วิธีการผ่าตัดกระดูกสันหลังโดยการส่องกล้อง” ซึ่งเป็นวิธีที่หมอจะเจาะรูเพื่อสอดกล้องเข้าไปยังบริเวณที่จะผ่าตัดเพียงแห่งเดียว โดยไม่ต้องตัดเลาะกล้ามเนื้อส่วนที่ดีออก แผลผ่าตัดจะมีขนาดเล็ก 8 มิลลิเมตร ผู้ป่วยสามารถเดินได้ทันทีหลังผ่าตัด ใช้เวลาอยู่ในโรงพยาบาลเพียงหนึ่งวันก็สามารถกลับบ้านได้ และในสัปดาห์ถัดไปก็กลับไปใช้ชีวิตได้ตามปกติ ซึ่งเป็นข้อแตกต่างที่ชัดเจนจากการผ่าตัดแบบเปิดแผลที่ผู้ป่วยต้องอยู่โรงพยาบาลประมาณหนึ่งสัปดาห์

 

และสำหรับโรคหัวใจที่ผู้ป่วยเป็นร่วมด้วย เมื่อผู้ป่วยตกลงที่จะเข้ารับการผ่าตัดโดยการส่องกล้อง หมอจะต้องทำการยืนยันกับหมอหัวใจว่าผู้ป่วยแข็งแรงพอที่จะผ่าตัดด้วยการส่องกล้องได้ และให้ผู้ป่วยหยุดยาต้านเกล็ดเลือดที่รับประทานอยู่ก่อนการผ่าตัดประมาณ 1 สัปดาห์ ผลการผ่าตัดเป็นไปด้วยดี 
 

การผ่าตัดในผู้สูงอายุ โดยเฉพาะคนที่มีโรคอื่นร่วมด้วยเป็นเรื่องที่หมอให้ความสำคัญ เพราะหัวใจของการรักษาผู้ป่วยสูงอายุคือ การทำให้ผู้ป่วยฟื้นตัวเร็วที่สุด ไม่ต้องนอนโรงพยาบาลนาน เนื่องจากผู้ป่วยสูงอายุที่ต้องนอนอยู่บนเตียงนานๆ จะมีโอกาสเกิดโรคแทรกซ้อน เช่น การติดเชื้อที่ปอด การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ได้มากขึ้น นอกจากนี้จะต้องทำให้ผู้ป่วยเจ็บปวดน้อยที่สุด ใช้ยาแก้ปวดน้อยที่สุด เพื่อลดผลข้างเคียงของยาแก้ปวด เช่น การกดการหายใจ ดังนั้นการผ่าตัดโดยการส่องกล้องจึงเป็นทางเลือกสำหรับผู้ป่วยสูงอายุรายนี้ เพราะเป็นการผ่าตัดแบบเล็กที่สุด ใช้เวลาน้อยที่สุด ทำให้ผู้ป่วยฟื้นตัวเร็วที่สุดและเจ็บปวดน้อยที่สุด

 

สิ่งที่หมอขอฝากไว้ก็คือ มีผู้ป่วยหลายรายที่ไม่ได้รับการรักษา เพราะเมื่อผู้สูงอายุมีอาการปวดหลังเรื้อรัง ร่วมกับปวดร้าวลงขา เดินระยะทางไกลๆ ไม่ได้ มักจะคิดว่าเป็นเรื่องธรรมดา อายุมากแล้วก็เป็นได้ ร่วมกับความกังวลกลัวการผ่าตัด จึงปล่อยให้อาการเหล่านั้นรบกวนชีวิตประจำวัน หรือในผู้ป่วยหลายๆ รายที่มาหาหมอ มักจะบ่นเมื่อยขา หนักขา ชาขา ปวดขา เดินเมื่อไรก็เป็น โดยไม่มีอาการปวดหลัง ทำให้ไม่นึกถึงเรื่องหลัง หากคุณหรือคนใกล้ตัวมีอาการปวดหลังเรื้อรังหรือมีอาการผิดปกติ เช่น เมื่อยขา ปวดขา ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาวิธีการรักษาที่เหมาะสมต่อไป

 

ข้อมูลผู้ป่วย: ผู้ป่วยชาวไทย เพศชาย อายุ 70 ปี ได้รับการผ่าตัดกระดูกสันหลังโดยการส่องกล้องเมื่อเดือนตุลาคม 2554

 

เรียบเรียงโดย นพ.วีระพันธ์ ควรทรงธรรม ผู้อำนวยการสถาบันกระดูกสันหลัง โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์

 

---

---