เมื่อหุ่นยนต์ไม่ใช่เรื่องที่มีอยู่แค่ในโลกจินตนาการอีกต่อไป 

แต่วันนี้ หุ่นยนต์กลายเป็นนวัตกรรมที่ก้าวเข้าไปพัฒนาประสิทธิภาพในการทำงานของหลากหลายอุตสาหกรรม โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ ในฐานะผู้นำด้าน Healthcare ยุค 4.0 ได้เริ่มนำหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดที่มีชื่อว่า da Vinci มาใช้ในการผ่าตัด ซึ่งอยู่ภายใต้การดูแลของทีมศูนย์หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2559

การผ่าตัดผ่านหุ่นยนต์ซึ่งมีแขนกลที่หมุนและโค้งงอเครื่องมือได้ถึง 7 ทิศทาง ศัลยแพทย์จะเป็นผู้ควบคุมการเคลื่อนไหวของแขนกลหุ่นยนต์ผ่านหน้าจอภาพสามมิติที่มีความลึกและคมชัด ทำให้มองเห็นภาพอวัยวะภายในได้อย่างชัดเจน พัฒนาการด้านการผ่าตัดของศัลยแพทย์และพัฒนาการของหุ่นยนต์ที่นับวันจะมีประสิทธิภาพที่สูงขึ้นนี้ ช่วยให้ศัลยแพทย์ทำการผ่าตัดในตำแหน่งที่เข้าถึงยากได้ด้วยความแม่นยำสูง การผ่าตัดรักษาครอบคลุมหลายระบบอวัยวะ เช่น มะเร็งในระบบทางเดินปัสสาวะ (Urology) การผ่าตัดมะเร็งต่อมลูกหมาก การผ่าตัดทางนรีเวช ศัลยกรรมระบบช่องท้อง เป็นไปได้อย่างแม่นยำ ปลอดภัย และมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น อีกทั้งแผลผ่าตัดมีขนาดเล็ก เสียเลือดน้อย ฟื้นตัวได้เร็ว และช่วยลดภาวะแทรกซ้อนภายหลังการผ่าตัดได้อย่างดีด้วย

ศ.นพ. อนุศักดิ์ เยี่ยงพฤกษาวัลย์ คุณหมอผู้มีประสบการณ์ด้าน Robotic Surgery ทั้งที่ต่างประเทศและในไทยเป็นเวลาหลายปี มาเป็นตัวแทนเล่าถึงประสบการณ์ในการทำงาน และเป้าหมายของทีมที่จะก้าวไปข้างหน้าอย่างเชี่ยวชาญ ด้วยความห่วงใยในฐานะที่ปรึกษาศูนย์หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดบำรุงราษฎร์ โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ 


จากประสบการณ์ที่ได้ทำงานคลุกคลีกับหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด เคสไหนที่คุณประทับใจที่สุด
ผมโชคดีมากที่ได้เป็นคนหนึ่งที่มีส่วนร่วมในยุคบุกเบิกของ Robotic Surgery ตั้งแต่ราวปี ค.ศ. 2000 เพราะตอนนั้นผมได้ไปเป็นแพทย์ประจำบ้านอยู่ที่อเมริกา ทำให้ผมได้ผ่านงานด้านนี้มากว่า 1,500 เคส ส่วนใหญ่จะเป็นเคสเกี่ยวกับการผ่าตัดมะเร็งในทรวงอกและหน้าท้อง เคสที่ประทับใจที่สุดของผมเกิดขึ้นเมื่อ 7-8 ปีที่แล้ว ที่มีคนไข้ไทยไปหาผมถึงอเมริกา เพราะอยากให้ผมช่วยผ่าตัดผ่านกล้อง ซึ่งตอนนั้นในไทยยังไม่มีที่ไหนทำ ผมใช้เวลากับเคสนั้นประมาณ 9 ชั่วโมง แล้วก็ผ่าตัดได้สำเร็จครับ


ความสำเร็จในการผ่าตัดครั้งนั้น หุ่นยนต์มีส่วนร่วมอย่างไร
ในครั้งนั้น ถ้าผ่าตัดผ่านกล้องธรรมดาคงจะไม่สำเร็จ เพราะมะเร็งในหลอดอาหารของคนไข้อยู่สูงมาก และคนไข้ได้ผ่านการผ่าตัดทางหน้าท้องมาแล้ว 16 ครั้ง การผ่าตัดโดยผ่านกล้องของหุ่นยนต์ทำให้เราสามารถขึ้นไปถึงบนจุดนั้น และใช้เครื่องมือของหุ่นยนต์ไปผ่าตัด เพราะฉะนั้นถ้าไม่มี Robot ผมคิดว่าคงจะทำไม่ได้


อะไรคือสิ่งที่คนมักเข้าใจผิดเกี่ยวกับ Robotic Surgery 
คนมักเข้าใจผิดว่า Robotic Surgery คือหุ่นยนต์ที่ผ่าตัดโดยอัตโนมัติ แต่ความจริงแล้ว Robotic Surgery ในปัจจุบัน หุ่นยนต์ยังไม่สามารถผ่าได้ด้วยตัวเอง ยังต้องมีศัลยแพทย์ไปควบคุม แต่หุ่นยนต์เข้าไปช่วย ทำให้ผ่าตัดได้ละเอียด แล้วก็ปลอดภัยกว่า มีประสิทธิภาพกว่า 


ข้อดีของการมีหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด ในมุมมองของหมอคืออะไร
หุ่นยนต์จะมีข้อมือและสามารถหมุนได้รอบ ทำให้การเคลื่อนไหวของเครื่องมือเป็นธรรมชาติเหมือนกับเราเอามือเข้าไปผ่าเอง อีกอย่างคือหุ่นยนต์มีการใช้คอมพิวเตอร์มาช่วย ทำให้เราปรับภาพให้ชัดเจนขึ้นได้ และเป็นสามมิติ ซึ่งเห็นความลึกด้วย สำหรับหมอที่มือสั่นก็กรองความสั่นออกได้โดยคอมพิวเตอร์ เมื่อไปถึงหุ่นยนต์ ทุกการเคลื่อนไหวต่างๆ ก็จะนุ่มนวลและลื่นไหลมาก 

การผ่าตัดกับหุ่นยนต์จะช่วยหมอได้มากตรงที่ว่า หมอสามารถผ่าตัดได้โดยธรรมชาติ หรือนั่งดูแล้วก็ผ่าได้ ทำให้ไม่เกร็ง ถ้ามีปัญหาเกิดขึ้นก็แก้ไขได้อย่างราบรื่นกว่า เพราะฉะนั้นจะมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น ก็หมายความว่าคนไข้จะปลอดภัยมากขึ้น 


วิสัยทัศน์ในการทำงานของทีมศูนย์หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด คืออะไร
ผมเห็นว่าอนาคตของการผ่าตัดในประเทศไทย การผ่าตัดผ่านหุ่นยนต์จะมีบทบาทมากขึ้น ผมกลับมาอยู่เมืองไทยก็มีความคาดหวังว่าอยากจะช่วยสร้าง Robotic Surgery Center หรือโปรแกรมที่จะนำเอาเทคโนโลยีนี้มาเผยแพร่ในเมืองไทย ผมคิดว่าโรงพยาบาลบำรุงราษฎร์เป็นโรงพยาบาลที่จะช่วยให้ความฝันผมสำเร็จได้ ผมและทีมหมอจึงหวังว่าจะสร้างศูนย์นี้ให้เป็นศูนย์กลางที่มีชื่อเสียงไม่เฉพาะในเอเชียอย่างเดียว แต่อยากจะให้มีชื่อเสียงในระดับโลก

เทรนด์ของ Robotic Surgery ของโลกเป็นอย่างไร
ในอเมริกา เทรนด์ตอนนี้ก็พูดได้ว่า There is no return. หมายความว่าการจะกลับไปผ่าแบบธรรมดาจะน้อยลง ตอนนี้เกือบทุกโรงพยาบาลในอเมริกามีหุ่นยนต์หมดแล้ว นอกจากที่เอามาใช้กับพวกเคสยากๆ ตอนนี้ก็เริ่มใช้กับเคสธรรมดามากขึ้น ในอนาคตผมคิดว่า Robotic Surgery จะมีบทบาทมาก โดยเฉพาะในทาง Cancer Surgery เพราะจะมีซอฟต์แวร์และฮาร์ดแวร์ต่างๆ ที่อัพเกรดสม่ำเสมอ ถ้าเราคิดถึงคอมพิวเตอร์ในปัจจุบัน จะเห็นว่ามันก้าวหน้าตลอด เพราะฉะนั้นการผ่าตัดกับหุ่นยนต์ ซึ่งเป็น Computer-Based Surgery System ก็เช่นกัน ต่อไปในอนาคตก็น่าจะ Full of Potential ครับ


อยากให้พูดถึงหุ่นยนต์ da Vinci ที่โรงพยาบาลนำมาใช้
da Vinci ที่โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์นี่ถือว่าเป็นรุ่นที่ 3 ซึ่งผมเคยมีประสบการณ์ทำงานกับมันมาราวสิบปี ก่อนที่อเมริกาจะเริ่มเปลี่ยนมาใช้รุ่นใหม่ เพราะฉะนั้นทีมเรามีทั้งเรื่องความถนัดและชำนาญ เราไม่เพียงเป็นศูนย์ผ่าตัด แต่เรายังเป็นศูนย์ความรู้ที่ให้บริการข้อมูล ความรู้ และให้คำปรึกษาเกี่ยวกับการใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดสำหรับผู้ป่วย ครอบครัว และบุคคลทั่วไปที่สนใจ