በአሁኑ ዘመን በተለይ በ21ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ካንሰር በሽታ የጤናችን እጅግ በጣም ከፍተኛ ጠንቅ ነው፡፡ በአሁኑ የበሽታው ሁኔታ አስመልክቶ በአሁኑ ጊዜ በአለም አቀፍ ደረጃ የአለም ቁጥር 1 ገዳይ የሆነውን የልብ በሽታ እንደሚበልጥ ይገመታል፡፡ ከሞላ ጎደል በካንሰር በሽታ ያልተነካ የለም፡፡ ቢያንስ በአሁኑ ጊዜ በካንሰር በሽታ የተጠቃ አንድ ግለሰብ የማናውቀው የለም፡፡ ስለካንሰር አስመልክቶ በ2000 በፓሪስ በተካሄደው አለም አቀፍ ጉባኤ ላይ ከተለያዩ የአለም ክፍል ሀገራት የተውጣጡ ተወካዮች የተገኙ ሲሆን በዚህ ጊዜ 4ኛ የአለም አቀፍ የካንሰር ቀን የካቲት 4 እንዲከበር ተወስኗል፡፡ የአለም የካንሰር በሽታ ቀን ማክበር ያስፈለገበት ምክንያትም ስለካንሰር በሽታ አስመልክቶ ስለአጠቃላይ የካንሰር በሽታ አስመልክቶ ሁሉም ተገቢ እና ተጨባጭ እና ተገቢ ግንዛቤ እንዲኖረው ለማድረግ ነው፡፡ 
 

ካንሰር ምን ያህል ቅርባችን ይገኛል?

ከ1990 ጀምሮ በተደረገው ጥናት መሰረት የጥናቱ ግኝት እንዳመለከተው በየአመቱ በአለም አቀፍ ደረጃ 8.1 ሚሊዮን ህዝቦች በካንሰር በሽታ ይጠቃሉ፡፡ በ2018 18.1 ሚሊዮን አዳዲስ የካንሰር ህሙማን በየአመቱ በአለማችን ላይ የሚገኙ ይሆናሉ፡፡ 3 መሰረታዊ የካንሰር በሽታ የሚያጠቁ የአካላችን ክፍሎች ወይም የታወቁ ሶስት አይነት ካንሰሮች የሳንባ ካንሰር፣ የጡት ካንሰር እና የአንጀት ካንሰር ናቸው፡፡ ለእነዚህ ችግሮች በአለም አቀፍ ደረጃ ትኩረት ተሰጥቶ መፍትሄ ካልተፈለገለት ጉዳዩ በ2030 በየአመቱ በካንሰር በሽታ የሚሞቱ ሰዎች ብዛት ወደ 13.1 ሚሊዮን ከፍ ይላል፡፡
ይሁን እንጂ ከ40% በላይ በካንሰር በሽታ የተጠቁ ሰዎች የሚያድን የካንሰር በሽታ ነው፡፡ በዚሁ መጠን ከካንሰር የሚያድኑ የካንሰር ተጠቂዎች ቁጥር በጣም እየጀመረ ይገኛል፡፡ ይህ ደግሞ ላለፉት አስርትት አመታት ስለ ካንሰር በሽታ አስምልክቶ የነበር ግንዛቤ ላይ ከፍተኛ ለውጥ የሚያመጣ ከመሆኑም በላይ በሁሉም ረገድ የካንሰር በሽታ ለመዋጋት የሚያስችሉ ሂደቶችን ያጎለብታል፡፡ የካንሰር በሽታ ምርመራ፣ ህክምና እና ከካንሰር በሽታ የማገገም ስራዎች ለአሁኑ ዘመን የበሽታ ተጠቂዎች ከካንሰር በሽታ መዳን የሚቻል መሆኑ ጥሩ ተስፋ የሚሰጡ ናቸው፡፡ 
 

ሂደት 1፡- መከላከል አይነተኛ መድሃኒት ነው፡፡ 

ስለጤና እንክብካቤ አስመልክቶ በተለያየ አግባብነት ያለው የአመጋገብ ስርአት መከተል ለጤንነት እንክብካቤ አይነተኛ አካሄድ እና ጥሩ የጤና እንክብካቤ ከመሆኑ በተጨማሪ ስለ ካንሰር በሽታ ለመከላከል የህክምና ማህበረሰቡ የበኩላቸውን አስተዋፅኦ እያበረከቱ ይገኛሉ፡፡ በአሁኑ ጊዜ የማህፀን ጫፍ የካንሰር በሽታ ክትባት ያለን ሲሆን ይህን (የክትባቱ አሰጣጥ ሂደት በበሽታው ተጠቂ እድሜ ላይ የተመሰረተ ሲሆን) የግለሰቦች እድሜ ከ9 እስከ 44 ዓመት ከሆነ አስፈላጊ የህክምናው መፍትሄው እስከመጨረሻው መከላከል ላይ ያተኮረ ይሆናል፡፡ የክትባቱ መከላከያ ቫይረሱ በተለይ በማህፀን ጫፍ ካንሰር የሚከሰተውን የካንሰር በሽታ የማህፀን ጫፍ እና የፊንጢጣ ካንሰር መከላከል ላይ የተመሰረተ ይሆናል፡፡ 
ከዚህ በሽታ ጋር ተያይዞ ያለን እውቀት አድማስ ስለ ካንሰር በሽታ አስመልክቶ በቂ ግንዛቤ እንዲኖረን ይረዳናል፡- ለምሳሌ የሳንባ ካንሰር የሚመጣው በሲጋራ ማጨስ ከሆነ በሽታውን የሚያስከትለውን ሲጋራ ማጨስ ማወቅ፤ እንዲሁም በዚህ አይነት ሲጋራ በማጨስ ከተበከለ አየር አካባቢ መራቅ ግንዛቤ እንዲኖረን ይረዳናል፡፡ ይህ እውቀት ደግሞ በተለይ ከዚህ በሲጋራ ጭስ ከተበከለው አየር የትንፋሽ መከላከያ ሽፋን ማድረግ አግባብነት እንዳለው እና ሁሌም ይህን ማድረግ ከዚህ ቀሳፊ በሽታ ለመከላከል እንደሚረዳ ግንዛቤ ይሰጠናል፡፡ እንዲሁም ከቆዳ ካንሰር በሽታ ራስን ለመከላከል ተገቢ ለጠሀየ ጨረር አለመጋለጥ አስፈላጊ መሆኑን ግንዛቤ ይሰጠናል፡፡
 

ሂደት 2፡- ለቁልፍ ስኬት ቅድመ ማስጠንቀቂያ 

የካንሰር በሽታ ውስብስብነት የካንሰሩ አይነት እና አፈጣጠር ሲሆን ይህን ከፍተኛ እና መልካም የጤና እንክብካቤ ማድረግ ነው፡፡ እድሜያችን እየገፋ በሄደ ቁጥር የካንሰር በሽታ የማጋጠም እድሉ እየሰፋ ይሄዳል፡፡ ነገር ግን በመጀመሪያ ሲጀምር የካንሰር በሽታ ከሌሎች ማንኛውም በሽታዎች ጋር ተመሳሳይ ባህሪ ያለው ሲሆን እንደማንኛውም በሽታ ገና ሲጀምር በምርመራ ከተደረሰበት ማዳን ወይም ማከም ይቻላል፡፡ ቀላል እና ውጤታማ የካንሰር በሽታ መለየት ዘዴዎች በሰፊው ሁኔታ የተዘጋጁ እና በአሁኑ ጊዜም በስፋት አገልግሎት ላይ እየዋሉ የሚገኙ ሲሆን እነዚህም፡-
 

• ሜሞግራም የጡት ካንሰር አይነተኛ መመርመሪያ መሳሪያ ነው፡፡ በመሆኑም እድሜያቸው ከ40 አመት በላይ የሆኑ ሴቶች (ወይም ከዚያ በታች የሆኑ ሴቶች በቤተሰብ ታሪክ ውስጥ የካንሰር በሽታ ሁኔታ ወይም ያጋጠመ ሰው ካለ) በወቅቱ ተገቢ ምርመራ እንዲያደርጉ ይመከራል፡፡ በየ 1 እስከ 2 ዓመት የካንሰር ምርመራ ሜሞግራም መውሰድ ያስፈልጋል፡፡
• የሳንባ ኤክስ-ሬይ በየአመቱ ተገቢ የጤና ምርመራ እና ፍተሻ ለማድረግ የሚረዳ ሲሆን ከዚሁ ጋር ተያይዞ የሳንባ ካንሰር ወይም የሳንባ ነቀርሳ  ለመለየት ይረዳል፡፡
• የማህፀን ጫፍ ካንሰር ምርመራ ፖፕስሜር እና ኤችፒቪ ዲኤንኤ ምርመራ ማድረግ ለካንሰር በሽታ የሚያጋልጡ ቫይረሶችን ለመለየት ይረዳል፡፡ እድሜያቸው ከ30-65 እድሜ ክልል ውስጥ የሚገኙ ሴቶች በየ 5 አመቱ ይህንን ምርመራ ማድረግ ይገባቸዋል፡፡
• የኮሎንሰኮፒ ምርመራ ስልቶች የኮለን እና ሬክታል ካንሰሮች ለመለየት ይረዳል፡፡ እድሜያቸው ከ45 ዓመት እና ከዚያ በላይ የሆኑ ወንዶች እና ሴቶች በየጊዜው ይህንን ምርመራ እንዲያደርጉ ይመከራል፡፡
• የፒኤስኤ ደረጃ መለካት በደም ምርመራ ሂደት ውስጥ የዘር ፍሬ ካንሰር በሽታ መኖሩ እና አለመኖሩን ለመለየት ይረዳል፡፡ በመሆኑም እድሜያቸው ከ50 አመት በላይ የሆኑ ወንዶች በየጊዜው ይህንን ምርመራ እንዲያደርጉ ይመከራል፡፡

 
ከዚህ በተጨማሪም በየጊዜው መላ የጤና ምርመራ ማድረግ አስፈላጊ ነው፡፡ በማንኛውም የሰውነታችን ክፍል ላይ ያልተለመደ እንግዳ ስሜት ሲሰማን ለምሳሌ በሰውነታችን ላይ ያልነበሩ ለውጦች የተለያዩ የአካላችን ክፍል ያለአግባብ ማደግ፣ እና የተለያዩ ነጥቦች በሰውነታችን ላይ ሲወጡ እና እያደጉ ሲሄዱ በተለይ በክንድ ላንቃ መገጣጠሚያ ላይ እንግዳ ስሜት በሚሰማን ጊዜ ሀኪም ዘንድ ቀርቦ ተገቢ ምርመራ ማድረግ ይመከራል፡፡