ជំងឺមហារីកនៅតែជាសត្រូវដ៏ធំបំផុតមួយចំពោះសុខភាពនិងសុខុមាលភាពរបស់យើងនៅសតវត្សរ៍ទី 20 នេះ ។ ក្នុងអត្រាបច្ចុប្បន្ន ជំងឺនេះបានកើតឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សលើសពីជំងឺបេះដូង - សរសៃឈាមដែលជាមូលហេតុទីមួយនៃការស្លាប់បាត់បង់ជីវិត។​​ ពួកយើងស្ទើរតែគ្មាននរណាម្នាក់ដែលមិនត្រូវបានប៉ះពាល់ដោយជំងឺមហារីកនោះទេ យ៉ាងហោចណាស់យើងប្រហែលជាដឹងថាអ្នកណាដែលប្រឈមមុខនឹងជំងឺមហារីកឬជិតកើតជំងឺនេះ។ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលថ្នាក់ពិភពលោកប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីកដែលប្រារព្ធធ្វើនៅទីក្រុងប៉ារីសក្នុងឆ្នាំ 2000 តំណាងថ្នាក់ជាតិមកពីបណ្ដាប្រទេសទូទាំងពិភពលោកបានប្រកាសយកថ្ងៃទី 4 ខែកុម្ភៈជាទិវាជំងឺមហារីកពិភពលោក។ វត្ថុបំណងនៃទិវាជំងឺមហារីកពិភពលោក គឺដើម្បីលើកកម្ពស់ការដឹងនិងការយល់អំពីគ្រប់ទិដ្ឋភាពនៃជំងឺមហារីក និងដើម្បីរំលឹកដល់រដ្ឋាភិបាលនៅទូទាំងពិភពលោកអំពីបញ្ហានេះ។  ​​

 

តើជំងឺមហារីកនៅជិតប៉ុណ្ណាដែរ?

ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 1990 ស្ថិតិបានបង្ហាញថាមានអ្នកកើតជំងឺថ្មីចំនួន 8.1 លាននាក់ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ។ នៅឆ្នាំ 2018 អ្នកជំងឺមហារីកថ្មីចំនួន 18.1 លាននាក់កើតឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ជំងឺមហារីកដែលជួបប្រទះញឹកញាប់បំផុតមានបីគឺ មហារីកសួត មហារីកសុដន់ និងមហារីកពោះវៀនតាមលំដាប់។ លុះត្រាតែពិភពលោកចាប់ផ្តើមដោះស្រាយបញ្ហានេះឲ្យកាន់តែប្រាកដប្រជា គេប៉ាន់ប្រមាណថានៅឆ្នាំ 2030 នឹងមានអ្នកស្លាប់ដោយជំងឺមហារីកចំនួន 13.1 លាននាក់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។
           
ទោះយ៉ាងណាក្ដី ជាង 4០ ភាគរយនៃជំងឺមហារីកដែលកំពុងមានឥទ្ធិពលលើមនុស្សបច្ចុប្បន្ននេះអាចព្យាបាលបាន ហើយមានចំនួនអ្នកដែលរស់រានមានជីវិតក៏កំពុងតែកើនឡើងជាលំដាប់ផងដែរ។ នេះប្រហែលជាលទ្ធផលដែលកើតឡើងពីការជំរុញការសិក្សានិងស្វែងយល់ពីជំងឺមហារីកក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សកន្លងមកដែលផ្តល់នូវនវានុវត្តន៍ក្នុងគ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់នៃការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីក។ ផ្នែកការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ការព្យាបាលនិងការស្តារនីតិសម្បទាមានភាពជឿនលឿនជាខ្លាំងដែលអាចផ្តល់នូវទំនុកចិត្តខ្ពស់ដល់អ្នកជំងឺនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះថាមហារីករបស់ពួកគេអាចព្យាបាលបាន។

 

ជំហានទី 1: ការការពារគឺជាថ្នាំដ៏ល្អបំផុត

          ក្រៅពីវិធានការដែលអ្នកអាចធ្វើបាន ដូចជាថែរក្សាសុខភាពនិងការបរិភោគឲ្យបានត្រឹមត្រូវ សហគមន៍វេជ្ជសាស្រ្តក៏កំពុងចូលរួមជាផ្នែកមួយក្នុងការការពារប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីកផងដែរ។ ឥឡូវនេះយើងមានថ្នាំវ៉ាក់សាំងប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីកមាត់ស្បូន (វ៉ាក់សាំង HPV) ដែលអាចត្រូវបានប្រើក្នុងពេលតែមួយ (ចំនួននៃការចាក់ថ្នាំបង្ការរោគប្រែប្រួលទៅតាមអាយុរបស់អ្នកជំងឺ) សម្រាប់អ្នកជំងឺដែលមានអាយុពី 9 ទៅ 44 ឆ្នាំចាក់ថ្នាំសម្រាប់ការការពារពេញមួយជីវិត។ វ៉ាក់សាំងការពារប្រឆាំងនឹងវីរុសដែលបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកមាត់ស្បូន និងការពារឫសក្នុងប្រដាប់បន្តពូជនិងមហារីករន្ធគូថចំពោះបុរសនឹងចាប់ផ្តើមដំណើរការ។
 
ចំណេះដឹងដែលមិនចេះរីងស្ងួតរបស់យើងនៅបន្តជួយយើងក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីកបានកាន់តែទូលំទូលាយ។ ឧទាហរណ៍ ការដឹងថាជំងឺមហារីកសួតបណ្តាលមកពីការជក់បារី គឺជាហេតុផលដ៏ល្អមួយក្នុងការឈប់ជក់បារីនិងជៀសវាងកន្លែងដែលមានខ្យល់កខ្វក់ខ្ពស់។ ចំណេះដឹងនេះក៏អាចណែនាំអ្នកឲ្យពាក់ម៉ាសដើម្បីការពារពីការបំពុលក្នុងករណីខ្លះ ឬពាក់ឧបករណ៍ការការពារប្រឆាំងនឹងកាំរស្មីព្រះអាទិត្យដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ដើម្បីជៀសវាងជំងឺមហារីកស្បែកផងដែរ។
 

ជំហានទី 2 : ការដាស់តឿនជាមុនគឺជាគន្លឹះនៃភាពជោគជ័យ

            ភាពស្មុគស្មាញនៃជំងឺមហារីកអាចមានន័យថាមហារីកអាចកើតឡើងទោះបីជាយើងថែរក្សាសុខភាពរបស់យើងបានល្អបំផុតក៏ដោយ។ ឱកាសនៃការកើតជំងឺមហារីករមែងកើនឡើងតាមអាយុរបស់យើង។ ប៉ុន្តែជំងឺមហារីកក៏ដូចជាជំងឺជាច្រើនទៀតដែរគឺឆាប់ធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញ កាន់តែងាយស្រួលក្នុងការព្យាបាល។ វិធីសាស្រ្តពិនិត្យដែលងាយនិងមានប្រសិទ្ធិភាពត្រូវបានបង្កើតឡើងហើយឥឡូវនេះកំពុងត្រូវបានប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយ៖

• បន្ទះឆ្លុះពិនិត្យសុដន់គឺជាមាត្រដ្ឋានដ៏ល្អនៃការពិនិត្យជំងឺមហារីកសុដន់។ សូមណែនាំឲ្យស្ត្រីដែលមានអាយុចាប់ពី 40 ឆ្នាំឡើងទៅ (ឬតិចជាងនេះ) គួរទទួលការពិនិត្យសុដន់ឲ្យបានរៀងរាល់ 1-2 ឆ្នាំម្តង។
• ការថតកាំរស្មីអ៊ិចជាឧបករណ៍សម្រាប់ពិនិត្យសុខភាពប្រចាំឆ្នាំរបស់អ្នកគឺជាវិធីមួយដើម្បីពិនិត្យរកជំងឺមហារីកសួតក៏ដូចជាជំងឺរបេង។
• ការពិនិត្យដោយអតិសុខុមទស្សន៍ (Pap smear) ពិនិត្យរកមើលមហារីកមាត់ស្បូនបូករួមទាំងតេស្ត HPV DNA ដើម្បីរកមេរោគដែលបង្កជំងឺមហារីក។
• ឧបករណ៍ឆ្លុះពោះវៀនធំអាចពិនិត្យរកជំងឺមហារីកពោះវៀនធំនិងរន្ធគូថ។ សូមណែនាំសម្រាប់បុរសនិងស្ត្រីដែលមានអាយុចាប់ពី 45 ឆ្នាំឡើងទៅ។
• វាស់កម្រិត PSA តាមរយៈការធ្វើតេស្តឈាមពិនិត្យរកមើលមហារីកប្រូស្តាត។ សូមណែនាំសម្រាប់បុរសដែលមានអាយុចាប់ពី 5០ ឆ្នាំឡើងទៅ។

លើសពីនេះទៀត ចាំបាច់ត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្ននិងសង្កេតមើលរាងកាយរបស់អ្នក។ ប្រសិនបើអ្នកកត់សម្គាល់ឃើញនូវភាពមិនប្រក្រតីណាមួយនោះ ដូចជាការលូតលាស់មិនធម្មតារបស់ឫសឬចំណុចដែលធំខុសប្រក្រតី ឬការផ្លាស់ប្តូរដែលឃើញច្បាស់នៅក្នុងចលនាពោះវៀនរបស់អ្នក សូមណែនាំឲ្យអ្នកទៅជួបគ្រូពេទ្យ។
 

ជំហានទី 3 : ក្ដីសង្ឈឹមដ៏ធំធេងសម្រាប់ការព្យាបាល

          ទោះបីជាចំនួនអ្នកជំងឹមហារីកកើនឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំក៏ដោយ ក៏ចំនួនអ្នករស់រានមានជីវិតកំពុងតែកើនឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំដែរ។ នេះជាភាពប្រសើរឡើងសុក្រឹតភាពដែលជាក់លាក់ក្នុងការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនិងជម្រើសនៃការព្យាបាលដែលមានកម្រិតខ្ពស់បើប្រៀបធៀបជាមួយអតីតកាល។ ឥឡូវនេះពិតជាអាចទៅរួចក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីកច្រមុះដោយជោគជ័យស្ទើរតែភ្លាមៗ បន្ទាប់ពីការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដំបូង។ បង្ហាញឲ្យឃើញថាជំងឺមហារីកសុដន់បានថយចុះមួយភាគបីក្នុងរយៈពេល 20 ឆ្នាំកន្លងមកនេះ (ពី 29.4 ករណីក្នុងចំណោមស្ត្រី 100.000 នាក់ក្នុងឆ្នាំ1996 ដល់ 20 ករណីក្នុងចំណោមស្ត្រី 100.000 នាក់ក្នុងឆ្នាំ 2016)។ មហារីកសួតក្នុងដំណាក់កាលរាតត្បាតដែលមានអត្រារស់រានមានជីវិត 5 ឆ្នាំតិចជាង 5% ឥឡូវឃើញថាអ្នកជំងឺមាន 15- 20% រស់រានមានជីវិតដោយសារការព្យាបាលដោយប្រព័ន្ធការពារភាពស៊ាំ។
           
            ផលប៉ះពាល់នៃការព្យាបាលដោយប្រើគីមីធ្លាប់ជាប្រភពនៃការភ័យខ្លាចនិងការព្រួយបារម្ភ ដោយសារវាអាចជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងទៅលើជីវភាពរស់នៅរបស់អ្នកជំងឺ។ តែបច្ចុប្បន្ននេះ រូបមន្តថ្មីមានផលប៉ះពាល់តិចជាងមុន។ ការប្រើវិធីព្យាបាលដោយប្រើគោលដៅដែលបានកើនឡើងនេះ មានន័យថាមានតែកោសិកាមហារីកតែប៉ុណ្ណោះដែលរងផលប៉ះពាល់ ជាមួយនឹងប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់និងផលប៉ះពាល់ថយចុះគួរឲ្យកត់សម្គាល់។ ការព្យាបាលដោយប្រើគោលដៅដ៏មានប្រសិទ្ធភាពទោះបីជាជំងឺមហារីកមានភាពស្មុគស្មាញបំផុតដូចជាមហារីកក្រពេញប្រូស្តាតឬមហារីកមហារីកក្ដី។
ជំងឺមហារីកគំរាមកំហែងមនុស្សគ្រប់គ្នា ដូចគ្នាទាំងអស់មិនថាអ្នករស់នៅកន្លែងណាលើពិភពលោកនេះ អ្នកជាអ្នកមានឬអ្នកក្រ មិនថាអ្នកជាអ្នកគ្រប់គ្រងជាន់ខ្ពស់ឬជាជនភៀសខ្លួនក្ដី។ ទិវាជំងឺមហារីកពិភពលោកគឺជានិមិត្តរូបមួយដើម្បីរំលឹកយើងទាំងអស់គ្នាថាក្តីសង្ឃឹមអាចរក្សាបានហើយពន្លឺនៃក្ដីសង្ឈឹមនោះអាចឈានដល់ដោយសមភាពភាពតាមរយៈការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងនិងការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ និងព្យាបាលភ្លាមៗ នៅពេលរកឃើញជំងឺមហារីក។ មិនថាអ្នកជានរណានោះទេ គឺជាបាវចនាសម្រាប់ទិវាជំងឺមហារីកពិភពលោក “ ខ្ញុំគឺ ហើយខ្ញុំនឹង” ជាផ្នែកមួយនៃការរួមដំណើររបស់យើងឆ្ពោះទៅរកពិភពលោកដែលគ្មានជំងឺមហារីក។