ในวันที่อากาศร้อนสุดๆ อุณหภูมิสูงกว่า 40 องศาเซลเซียส อาจทำให้หลายๆ คนมีความรู้สึกไม่สดชื่นเอาเสียเลย เบื่ออาหาร หงุดหงิดง่าย ไร้ชีวิตชีวา แต่ถ้าเราเตรียมตัวให้พร้อมด้วยการเลือกรับประทานอาหารให้เหมาะสมกับอุณหภูมิภายนอกที่เพิ่มขึ้น รับรองได้ว่าเราจะผ่านหน้าร้อนนี้ได้อย่างรื่นรมย์และมีภาวะโภชนาการที่ดีไปพร้อมกัน
หน้าร้อนควรเลือกกินอาหารที่ย่อยง่าย เน้นอาหารที่มีฤทธิ์เย็น เช่น ผัก ผลไม้ เต้าหู้ และเลือกอาหารที่มีน้ำเป็นส่วนประกอบมากๆ เพราะอากาศร้อนทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำง่ายขึ้น เหงื่อออกมากกว่าปกติ ทำให้อ่อนเพลีย อาหารที่มีน้ำ เช่น ฟักตุ๋น มะระทรงเครื่อง ถั่วเขียวต้มน้ำตาล จะช่วยชดเชยน้ำที่สูญเสียไป นอกจากนี้ควรดื่มน้ำให้เพียงพอ เพื่อไม่ให้ร่างกายขาดน้ำ โดยควรดื่มน้ำสะอาดเป็นประจำวันละ 8-10 แก้ว หรืออาจดื่มน้ำสมุนไพรที่ไม่หวานจัด เช่น น้ำเก๊กฮวย น้ำกระเจี๊ยบ น้ำมะตูม ทดแทนเป็นบางครั้ง ซึ่งจะช่วยให้รู้สึกสดชื่นแจ่มใสได้ทั้งวัน
นอกจากนี้อาหารที่มีพลังงานต่ำ ไขมันน้อยก็ช่วยคลายร้อนได้เช่นกัน เนื่องจากร่างกายไม่ต้องโหมใช้พลังงานมากเพื่อนำไปเผาผลาญอาหาร อุณหภูมิในร่างกายจึงแตกต่างจากการที่เรากินอาหารไขมันสูง ย่อยยาก ย่อยนาน เช่น ข้าวเหนียวทุเรียน แกงกะทิ ปาท่องโก๋ พิซซา โรตี โดนัท ในทางตรงข้ามถ้าอากาศหนาวเย็นควรกินอาหารที่มีฤทธิ์ร้อน เพื่อเพิ่มอุณหภูมิให้กับร่างกาย ทำให้เลือดลมหมุนเวียนดี เช่น ไก่ตุ๋นโสม อาหารที่มีส่วนผสมของพริก สมุนไพรที่มีฤทธิ์ร้อน อาหารทอดต่างๆ เป็นต้น
อาหารเช้าเพิ่มพลังคลายร้อน
เริ่มต้นวันใหม่รับร้อนด้วยการกินอาหารเช้าซึ่งเป็นมื้อที่สำคัญที่สุด พลังงานจากอาหารเช้าช่วยทำให้ร่างกายสดชื่น มีสมาธิดี ไม่อ่อนเพลีย อารมณ์ดี ไม่หงุดหงิดง่าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหน้าร้อนที่อากาศมีส่วนช่วยส่งเสริมให้เราเบื่ออาหารอยู่แล้ว ถ้าเราอดอาหารร่างกายจะเพิ่มความอ่อนล้า ไม่มีเรี่ยวแรง ดังนั้นจึงควรกินอาหารเช้าเป็นประจำด้วยอาหารเช้าแบบไทยๆ ที่ย่อยง่ายและไขมันต่ำ เช่น โจ๊กหมู ข้าวต้มปลา ข้าวกล้องกับฟักตุ๋น หรือแกงจืดเต้าหู้หมูสับ และในวันหยุดที่มีเวลาว่าง อาจลุกขึ้นมาปั่นกล้วยน้ำว้าใส่ขมิ้นขาว น้ำผึ้ง และนมสดไขมันต่ำ ก็จะได้สมูทตี้แบบไทยๆ ที่มีสารอาหารครบถ้วน ช่วยให้ผ่อนคลาย ลดร้อนได้เป็นอย่างดี
อาหารกลางวันอารมณ์ดี
หากต้องฝากมื้อกลางวันไว้กับร้านค้าที่ทำงาน ก่อนเดินออกจากที่ทำงานควรคิดไว้ในใจล่วงหน้าว่าจะกินอะไรดี อย่าลืมสังเกตสุขอนามัยของผู้ขาย ดูสภาพแวดล้อมของร้านอาหาร ความสะอาดของภาชนะ ประกอบการตัดสินใจซื้อ พิจารณาร้านค้าที่มีเขียงสะอาด และมีภาชนะปกปิดอาหาร ไม่มีแมลงวันตอม หน้าร้อนอย่างนี้ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มันๆ เพราะไขมันเป็นอาหารที่ย่อยยากกว่าคาร์โบไฮเดรตและโปรตีน อาหารทอดที่ต้องใช้น้ำมันมาก เช่น กล้วยทอด เนื้อทอด หนังไก่ทอด แคบหมู มันฝรั่งทอด (เฟรนช์ฟรายส์) ร่างกายต้องใช้เวลาหลายชั่วโมงเพื่อเผาผลาญไขมัน เพิ่มอุณหภูมิภายในร่างกาย ทำให้รู้สึกร้อนมาก นอกจากอาหารทอดแล้วควรหลีกเลี่ยงอาหารและขนมที่มีส่วนประกอบของกะทิ เนื่องจากกะทิเป็นไขมัน นอกจากจะย่อยยากแล้ว อุณหภูมิที่สูงขึ้นทำให้อาหารที่มีกะทิบูดเสียได้ง่าย ทำให้ท้องร่วงได้ ควรเลือกอาหารที่ปรุงสุกใหม่ งดอาหารที่ปรุงสุกๆ ดิบๆ เช่น ลาบ ก้อย
อาหารไทยหลายชนิดเหมาะที่จะเป็นอาหารมื้อกลางวัน ช่วยคลายร้อนและเติมพลังงานให้ร่างกายพร้อมที่จะทำงานต่อไปในช่วงบ่ายอย่างสดชื่น ลองเลือกอาหารที่มีไขมันน้อยๆ เช่น ข้าวแช่ แตงกวาสอดไส้หมูสับ ยำไข่ต้ม ผัดผักโขม ผัดบวบ เต้าหู้ทรงเครื่อง ก๋วยเตี๋ยวน้ำลูกชิ้นปลา เกี๊ยวน้ำ ขนมหวานหลังอาหาร ควรเลือกชนิดที่ไม่มีกะทิ เช่น ผลไม้ลอยแก้ว ถั่วเขียวต้มน้ำตาล เต้าทึง เต้าฮวย ฟรุตสลัด เฉาก๊วย เป็นต้น
ชุ่มฉ่ำอาหารว่าง
ในวันที่อากาศร้อนมากอาจทำให้รู้สึกอ่อนเพลีย เบื่ออาหาร กินได้น้อย ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้ร่างกายขาดสารอาหารจำเป็น ควรกินอาหารครั้งละน้อยวันละ 4-5 มื้อ โดยแบ่งเป็นมื้อเล็กๆ การกินอาหารว่างระหว่างมื้อจะช่วยให้ร่างกายได้รับพลังงานและสารอาหารอย่างเพียงพอ ตรงกันข้ามกับการกินครั้งละมากๆ ทำให้ร่างกายต้องใช้เวลานานในการย่อยและดูดซึม เพิ่มอุณหภูมิในร่างกาย ทำให้ร้อนมากขึ้น อาหารว่างที่ดีช่วยให้สดชื่น หายง่วงนอน เช่น น้ำมะนาวเย็น น้ำกระเจี๊ยบ น้ำมะตูม น้ำมะพร้าวอ่อน หรือผลไม้ไทยๆ แช่เย็นเจี๊ยบ เช่น แตงโม แตงไทย มะเฟือง ชมพู่ ซึ่งเป็นผลไม้ที่มีน้ำฉ่ำ เพิ่มความสดชื่น ดับกระหาย และผ่อนคลาย แต่ก็มีข้อควรระวังคือไม่ควรกินผลไม้หวานจัดปริมาณมาก เช่น ทุเรียน ขนุน ลำไย เงาะ ผลไม้ตากแห้ง เพราะจะไปเพิ่มการทำงานของร่างกาย
อาหารเย็นกาย เย็นใจ
ช่วงอาหารเย็น อุณหภูมิภายนอกลดความร้อนแรงลง อาหารเย็นสามารถเพิ่มสีสันจากเครื่องเทศได้บ้าง เพื่อขับความร้อน ขับเหงื่อออกจากร่างกาย เมื่อเหงื่อระเหยออกมาจะทำให้รู้สึกเย็นสบาย อาหารไทยรสแซบหลายชนิดที่เหมาะสำหรับเป็นอาหารเย็นในหน้าร้อน เช่น แกงส้มเปลือกแตงโม ต้มยำ ต้มโคล้ง แกงป่า แกงเลียง แต่วัตถุดิบที่นำมาปรุงควรเป็นอาหารที่มีสรรพคุณเย็น เช่น น้ำเต้า บวบ มะระ ฟัก มะเขือ เต้าหู้ อาหารยำปรุงเองที่บ้านก็เป็นอีกเมนูหนึ่งที่ช่วยให้คลายร้อนแบบมีรสชาติจัดจ้านขึ้น ถ้าไม่สะดวกทำเองต้องเลือกร้านที่ปรุงตามสั่ง เพราะอาหารประเภทยำที่ทำไว้นานๆ นอกจากรสชาติจะกร่อยแล้วยังบูดเสียง่ายอีกด้วย เมนูอาหารไทยอื่นๆ สำหรับคลายร้อนในมื้อเย็น ได้แก่ ปลาช่อนนึ่งจิ้มแจ่ว ผัดผักรวมมิตร ยำแตงกวา มะระผัดไข่ ไก่ตุ๋นเห็ดหอม เต้าหู้ผัดต้นหอม ปลาทูต้มส้ม เป็นต้น
เตรียมตัวพร้อมอย่างนี้ไม่ว่าอากาศจะร้อนอบอ้าวอย่างไร มั่นใจได้แน่นอนค่ะว่าทุกมื้อจะต้องเป็นมื้อคุณภาพ รับร้อนอย่างมีความสุข อย่าลืมล้างมือให้สะอาดทั้งก่อนและหลังกินอาหารเพื่อป้องกันการปนเปื้อนของเชื้อโรคที่มักจะมาพร้อมกับหน้าร้อนด้วยนะคะ
เรียบเรียงโดย แววตา เอกชาวนา นักโภชนาการ โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์
รายละเอียดเพิ่มเติม กรุณาติดต่อ:
แก้ไขล่าสุด: 30 มีนาคม 2565