หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด ทางเลือกใหม่ของการผ่าตัดนิ่วในถุงน้ำดี

ปัจจุบัน หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดถูกนำมาใช้ในกระบวนการผ่าตัดรักษาโรคต่างๆ มากมาย ไม่ว่าจะเป็นโรคระบบทางเดินปัสสาวะ โรคทางนรีเวช โรคหัวใจและทรวงอก โรคระบบทางเดินอาหาร โรคเนื้องอกและมะเร็งในหลายอวัยวะ รวมถึงการผ่าตัดทั่วไปอย่างการผ่าตัดโรคไส้เลื่อนและการผ่าตัดกระเพาะรักษาโรคอ้วน ช่วยให้ผู้ป่วยทั่วโลกกว่า 3 ล้านคนได้รับการรักษาที่มีประสิทธิภาพสูงสุดมานานกว่า 20 ปี

โรคนิ่วในถุงน้ำดี อีกภาวะความเจ็บป่วยที่แพทย์สามารถนำเอาเทคโนโลยีหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดด้วยระบบดาวินชีเข้ามาใช้ ซึ่งเป็นการผ่าตัดแบบแผลเล็กโดยใช้แขนกลหุ่นยนต์ภายใต้การควบคุมของศัลยแพทย์ ซึ่งมีข้อดีเมื่อเปรียบเทียบกับการผ่าตัดเปิดแผลใหญ่แบบธรรมดา คือ

• รอยแผลเป็นจากการผ่าตัดมีขนาดเล็ก เสียเลือดน้อย ผู้ป่วยจึงเจ็บตัวน้อยลง นอนโรงพยาบาลน้อยลง และฟื้นตัวเร็วขึ้น
• ลดโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนภายหลังการผ่าตัด เช่น การติดเชื้อของแผลผ่าตัด หรือการเกิดไส้เลื่อนแผลผ่าตัด

ข้อดีของการผ่าตัดด้วยหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดระบบดาวินชี ที่อาจดีกว่าการผ่าตัดแบบส่องกล้องคือ

• การผ่าตัดมีความแม่นยำและปลอดภัยอย่างมากขึ้น เนื่องจากศัลยแพทย์สามารถมองเห็นภาพอวัยวะภายในได้อย่างชัดเจนผ่านระบบกล้องสามมิติความคมชัดสูง
• เครื่องมือผ่าตัดที่ติดอยู่กับแขนกลหุ่นยนต์สามารถเคลื่อนไหวโค้งงอและหมุนได้ถึงเจ็ดทิศทาง ทั้งยังเคลื่อนไหวในตำแหน่งที่คับแคบหรือลึกได้อย่างอิสระมากกว่ามือมนุษย์ และมากกว่าเครื่องมือที่ใช้ในการผ่าตัดแบบส่องกล้องธรรมดาซึ่งหมุนได้เพียงสี่ทิศทาง จึงมีอิสระในการผ่าตัดมากขึ้น และอาจทำให้การผ่าตัดมีความแม่นยำมากขึ้น โดยเฉพาะในกรณีที่มีความผิดปกติ เช่น ความผิดปกติทางกายวิภาคของทางเดินน้ำดี หรือมีภาวะอักเสบของถุงน้ำดี เป็นต้น

 

ขั้นตอนผ่าตัดนิ่วในถุงน้ำดีมีอะไรบ้าง

หลังจากได้รับยาระงับความรู้สึกและใส่ท่อช่วยหายใจโดยวิสัญญีแพทย์แล้ว ผู้ป่วยจะถูกจัดให้อยู่ในท่านอนหงาย แขนกลหุ่นยนต์ที่อยู่ด้านข้างเตียงผู้ป่วยจะทำหน้าที่สอดใส่กล้องและเครื่องมือผ่าตัดเข้าไปในร่างกายของผู้ป่วยผ่านแผลผ่าตัดขนาดเล็กๆ 3-4 ตำแหน่งบริเวณผนังหน้าท้อง
 
ศัลยแพทย์จะนั่งประจำในส่วนควบคุมสั่งการ (console) ที่อยู่ภายในห้องผ่าตัด และทำการผ่าตัดผ่านจอภาพที่แสดงให้เห็นถุงน้ำดีและอวัยวะต่างๆ แบบ 3 มิติจากกล้องที่มีความคมชัดและกำลังขยายสูงในช่องท้องของผู้ป่วย ขณะที่ระบบคอมพิวเตอร์จะถ่ายทอดสัญญาณการเคลื่อนไหวแบบเรียลไทม์จากมือ ข้อมือ และนิ้วของแพทย์ไปยังเครื่องมือผ่าตัดที่ติดอยู่กับแขนกลหุ่นยนต์
 
สำหรับโรคนิ่วในถุงน้ำดี ศัลยแพทย์จะทำการเลาะหาขั้วถุงน้ำดี คลิปหนีบและตัดขั้วของถุงน้ำดี และเส้นเลือดที่มาเลี้ยงถุงน้ำดี เลาะแยกถุงน้ำดีให้หลุดออกจากตับ ทำการหยุดเลือดบริเวณตับ จากนั้นศัลยแพทย์จะตรวจสอบว่ามีการบาดเจ็บของอวัยวะข้างเคียงหรือไม่ หากการผ่าตัดเป็นไปด้วยความเรียบร้อยดี ถุงน้ำดีจะถูกดึงออกจากร่างกายบริเวณสะดือ เครื่องมือผ่าตัดและกล้องจะถูกนำออกจากร่างกายแล้วจึงเย็บปิดแผล การผ่าตัดใช้เวลาโดยเฉลี่ยประมาณครึ่งชั่วโมง –หนึ่งชั่วโมง
 

ควรดูแลตนเองอย่างไรหลังผ่าตัดนิ่วในถุงน้ำดี

• หลังการผ่าตัดผู้ป่วยยังต้องงดอาหารและน้ำ 1 วันเพื่อรอให้ลำไส้กลับมาทำงานเป็นปกติก่อน ระหว่างนั้นผู้ป่วยจะได้รับสารอาหารทางหลอดเลือดดำ
• โดยทั่วไปผู้ป่วยจะสามารถรับประทานอาหารได้ในวันรุ่งขึ้น และสามารถกลับไปพักฟื้นที่บ้านได้ หากไม่มีภาวะแทรกซ้อนหรือภาวะปวดที่ต้องควบคุมด้วยยาฉีด
• แม้แผลผ่าตัดจะมีขนาดเล็ก แต่เนื่องจากเป็นการผ่าตัดลึกลงไปในช่องท้อง ผู้ป่วยจะมีอาการปวดแผลแต่จะได้รับยาฉีดบรรเทาอาการปวดในวันแรก และยารับประทานในวันถัดไป
• ควรหลีกเลี่ยงการยกของหนักหรือออกกำลังกายหนัก 3-4 สัปดาห์หลังการผ่าตัด จากนั้นสามารถออกกำลังกายได้ตามความเหมาะสม

 
เรียบเรียงโดย นพ. พุชฌงค์ ทิมรัตน์ แพทย์ผู้ชำนาญการด้านศัลยศาสตร์ทั่วไป โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์

เรื่องจริงของการใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดที่ไม่ใช่แค่การใช้เทคโนโลยี แต่เป็นการทำงานร่วมกันระหว่างมือของแพทย์และมือของหุ่นยนต์

รับชมวีดีโอเพิ่มเติม คลิก