หลอดเลือดอัณฑะขอด (Varicocele) หมายถึง กลุ่มหลอดเลือดดำของอัณฑะเกิดการพองตัวหรือขอด ทำให้สังเกตเห็นว่าถุงอัณฑะข้างหนึ่งโต หรือมีอาการปวดหน่วงๆ ที่อัณฑะข้างใดข้างหนึ่งเป็นครั้งคราว มักเป็นที่อัณฑะข้างซ้าย เป็นภาวะที่ไม่มีอันตรายร้ายแรง แต่อาจทำให้มีบุตรยากได้
 
สาเหตุของหลอดเลือดอัณฑะขอด
หลอดเลือดอัณฑะขอดเป็นผลมาจากลิ้นปิดเปิดในหลอดเลือดดำบกพร่องหรือเสื่อมสมรรถภาพ ทำให้เลือดไหลย้อนกลับ (จากบนลงล่าง แทนจากล่างขึ้นบน) แบบเดียวกับหลอดเลือดขอดที่ขา (varicose vein) และหลอดเลือดขอดที่ทวาร (ริดสีดวงทวาร) ส่วนมากเกิดขึ้นโดยไม่ทราบสาเหตุ
 
การวินิจฉัย

• ผู้ป่วยคลำได้ก้อนเองโดยมีลักษณะคล้ายตัวหนอนอยู่ตอนบนของถุงอัณฑะ หรือมีอาการปวดบวมบริเวณถุงอัณฑะ ปวดถ่วงๆ เวลายืน หรือเบ่งท้อง
• แพทย์ตรวจพบเมื่อมาปรึกษาแพทย์เรื่องการมีบุตรยาก หรือพบจากการตรวจสุขภาพทั่วไป

• จากการคลำ/ถ่ายภาพถุงอัณฑะด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง (อัลตราซาวนด์) จะเห็นหลอดเลือดดำกระจุกตัวมากขึ้นในถุงอัณฑะ มีเส้นผ่านศูนย์กลางมากกว่า 2 มิลลิเมตร
• พบเส้นเลือดขอดในถุงอัณฑะและมีภาวะผิดปกติของน้ำอสุจิ เช่น ตัวอสุจิเคลื่อนที่น้อยกว่า 60% จำนวนอสุจิน้อยกว่าปกติและรูปร่างตัวอสุจิผิดปกติ
• พบเส้นเลือดขอดในถุงอัณฑะและลูกอัณฑะฝ่อในผู้ป่วยเด็ก

• ลดอาการปวดอัณฑะ
• แก้ไขภาวะมีบุตรยาก
• แก้ไขปัญหาการอุดตันในหลอดเลือด ช่วยทำให้เกิดการไหลของเลือดภายในอัณฑะได้ดี

• ผลจากยาสลบ
• มีเลือดออกบริเวณแผล
• เกิดการอักเสบ
• มีการบาดเจ็บของหลอดเลือดที่เลี้ยงอัณฑะ
• การเกิดถุงน้ำภายในอัณฑะหรือภาวะที่มีของเหลวขังอยู่ในช่องที่ล้อมรอบอัณฑะ
• เกิดการบาดเจ็บของเส้นประสาท หลอดเลือด หรืออวัยวะที่อยู่โดยรอบ

• ก่อนการเดินทางมารักษา ถ้าผู้ป่วยรับประทานยาละลายลิ่มเลือด/ยาต้านการแข็งตัวของเลือดควรปรึกษาแพทย์เพื่อหยุดยา
• ผู้ป่วยชาวต่างชาติควรอยู่ในประเทศไทยอย่างน้อย 2-5 วันหรือตลอดระยะเวลาการรักษา
• หากผู้ป่วยมีแผนการเดินทางหลังทำหัตถการ โปรดปรึกษาแพทย์ก่อนทำการจองการเดินทาง ผู้ป่วยสามารถเดินทางโดยสารโดยเครื่องบินได้ ไม่มีข้อจำกัดใดๆ
• ผู้ป่วยจะได้รับการตรวจร่างกายและดูแลแผลผ่าตัดในวันนัด รวมถึงได้รับเอกสารสรุปประวัติการรักษา เอกสาร Fit to Fly (ถ้าผู้ป่วยจำเป็นต้องใช้ก่อนขึ้นเครื่อง)

ความสำเร็จขึ้นกับปัจจัยหลายประการ หากมีข้อสงสัยควรปรึกษาแพทย์
 
หากไม่ทำหัตถการนี้จะเกิดอะไรขึ้น
แพทย์จะให้การรักษาตามความรุนแรงของโรค ในรายที่มีบุตรยาก (เป็นหมัน) ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุให้แน่ชัด แพทย์จะให้การรักษาตามความรุนแรงของโรค หรือกรณีเมื่อแพทย์มีความจำเป็นที่ต้องผ่าตัดแก้ไข แต่ปฏิเสธการรักษาอาจทำให้อาการปวดหน่วงไม่หายหรืออาจทำให้เกิดเป็นหมันถาวรและไม่สามารถรักษาภาวะมีบุตรยากได้ ควรปรึกษาแพทย์ถึงทางเลือกอื่นในการรักษา
 

• หากหลอดเลือดขอดมีขนาดเล็ก แพทย์อาจแนะนำให้ผู้ป่วยใส่กางเกงในชนิดช่วยพยุงอัณฑะเพื่อการไหลเวียนเลือด
• การผ่าตัดโดยการส่องกล้อง (laparoscopic surgery)
• การรักษาด้วยการใช้สารฉีดไปตรงที่มีการอุดตัน (percutaneous embolization)