ผู้ป่วยมักมีอาการง่วงนอนมากผิดปกติและหลับในตอนกลางวันโดยไม่สามารถฝืนให้ตื่นได้ เช่น ในขณะรับประทานอาหาร เรียน ทำงาน ประชุม ขับรถ หลังหลับจะมีอาการดีขึ้น แต่จะรู้สึกง่วงอีกครั้งในระยะเวลาไม่นานและสามารถหลับได้อีกหลายครั้งต่อวัน  โดยที่ผู้ป่วยอาจมีอาการร่วมอื่นๆ อีกได้ เช่น

• เผลอหลับร่วมกับมีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง คอตก ล้มพับลงกับพื้น (Cataplexy)  เกิดในขณะที่มีอารมณ์เปลี่ยนแปลง เช่น เครียด หัวเราะ ตกใจ เศร้า
• ไม่สามารถขยับร่างกายได้ช่วงใกล้ตื่นนอน หรือที่เรียกว่า ผีอำ (Sleep paralysis)
• มีภาพหลอนขณะกึ่งหลับกึ่งตื่น (Hypnagogic hallucination)
• มีอาการอื่นๆ เช่น ปวดศีรษะ ซึมเศร้า หลงลืม ขาดสมาธิ  อ่อนเพลีย

มีความผิดปกติของร่างกายในระบบภูมิคุ้มกัน โรคทางสมอง สาเหตุทางพันธุกรรม ทำให้วงจรการนอนหลับและตื่นผิดปกติ โดยผู้ป่วยมีการหลับที่ไม่อาจจะฝืนทั้งที่มีกิจวัตรประจำวันอยู่ ผู้ป่วยบางรายพบว่า ไฮโปเครติน (hypocretin) สารเคมีที่สัมพันธ์กับวงจรการหลับและตื่นในสมองมีปริมาณน้อยกว่าปกติ

แพทย์ชำนาญการด้านเวชศาสตร์การนอนหลับจะสอบถามประวัติ ตรวจร่างกาย ร่วมกับตรวจการนอนหลับในตอนกลางคืน (sleep test) และตรวจต่อเนื่องด้วยการนอนหลับตอนกลางวัน (multiple sleep latency test: MSLT) ในห้องปฏิบัติการตรวจการนอนหลับ ในช่วงที่ผู้ป่วยใช้เวลาเข้าสู่การหลับ มักพบการกรอกลูกตาไปมาอย่างเร็วอย่างน้อย 2 ครั้ง

แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือการปรับพฤติกรรมและการใช้ยา

1. การปรับพฤติกรรมการดำเนินชีวิต เพื่อมีสุขภาวะการนอนหลับที่ดี (sleep hygiene) เช่น หลีกเลี่ยงยา สารเคมี สิ่งเสพติด สุรา บุหรี่ งดการขับยานพาหนะ
2.  การรักษาด้วยการปรับความคิดและพฤติกรรมบำบัดกับนักบำบัดชำนาญการเฉพาะทาง
3. การใช้ยา โดยแพทย์จะพิจารณาให้ยาที่เหมาะสมตามอาการและติดตามผู้ป่วยอย่างต่อเนื่องเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้ป่วยให้สามารถมีกิจวัตรประจำวันที่เหมาะสมตามต้องการ   

ที่มา ศ.นพ. ชัยรัตน์ นิรันตรัตน์ แพทย์ชำนาญการด้านหู คอ จมูก