วิเคราะห์ปัญหาการปัสสาวะด้วยการตรวจยูโรไดนามิก (Urodynamic analysis)

การตรวจยูโรไดนามิกหรือการตรวจปัสสาวะพลศาสตร์ คือ การตรวจการทำงานของระบบทางเดินปัสสาวะโดยรวมตั้งแต่กระเพาะปัสสาวะจนถึงท่อปัสสาวะเพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงของความผิดปกติของระบบควบคุมการขับปัสสาวะ

 

การตรวจยูโรไดนามิกสามารถตรวจอะไรได้บ้าง

การตรวจยูโรไดนามิกครอบคลุมการตรวจหลายอย่าง ตั้งแต่ตรวจการบีบตัวของกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะและกล้ามเนื้อหูรูด ความสามารถในการกักเก็บปัสสาวะของกระเพาะปัสสาวะ การกลั้นปัสสาวะและภาวะปัสสาวะเล็ดขณะเบ่ง

 

การตรวจยูโรไดนามิกเหมาะกับใคร

การตรวจยูโรไดนามิกเหมาะกับผู้ที่มีอาการดังนี้

• กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ระดับปานกลางหรือรุนแรง
• ติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะบ่อยๆ
• มีความผิดปกติในระบบควบคุมการขับปัสสาวะ เช่น ปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะไม่หมด ไม่มีแรงเบ่ง
• ปัสสาวะไม่พุ่ง ปัสสาวะรู้สึกไม่สุด

 

การตรวจยูโรไดนามิกทำได้อย่างไร

การตรวจยูโรไดนามิกทำได้หลายวิธีโดยแพทย์จะพิจารณาจากอาการของผู้ป่วยแต่ละรายว่าเหมาะสมกับวิธีใดมากที่สุด ผู้ป่วยบางรายอาจต้องใช้การตรวจมากกว่าหนึ่งวิธี โดยวิธีการตรวจดังนี้

• การตรวจความแรงปัสสาวะ (Uroflowmetry) เป็นการวัดปริมาณ เวลาที่ใช้ และอัตราความแรงของปัสสาวะที่ถ่ายออกมาเพื่อตรวจสอบการทำงานของกระเพาะปัสสาวะขณะกำลังปัสสาวะ
• การตรวจวัดความดันภายในกระเพาะปัสสาวะ (Pressure flow study) เป็นการดูความสัมพันธ์ของแรงดันในกระเพาะปัสสาวะขณะกำลังปัสสาวะและอัตราการไหลของน้ำปัสสาวะ เพื่อดูว่ามีปัญหาท่อปัสสาวะอุดตันหรือกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะอ่อนแรงหรือไม่ 
• การตรวจปริมาณปัสสาวะเหลือค้างหลังจากปัสสาวะเสร็จ (Postvoid residual urine)
• การตรวจโดยดูความสัมพันธ์ของแรงดันในกระเพาะปัสสาวะกับปริมาตรของน้ำที่เติมเข้าสู่กระเพาะปัสสาวะ (Cystometry) เพื่อดูการเปลี่ยนแปลงของแรงดันในกระเพาะปัสสาวะและการทำงานของกล้ามเนื้อหูรูด
• การตรวจวิดีโอปัสสาวะพลศาสตร์ (Video urodynamic tests) คือ การตรวจการทำงานของระบบทางเดินปัสสาวะด้วยการฉีดสารทึบรังสีผ่านทางสายสวน ร่วมกับการเอกซเรย์กระเพาะปัสสาวะเป็นระยะ เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ละเอียดมากขึ้น

 

การตรวจยูโรไดนามิกมีความเสี่ยงหรือภาวะแทรกซ้อนหรือไม่

การตรวจยูโรไดนามิกมีความเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อนน้อยแต่อาจเกิดได้บ้าง เช่น

• การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ ซึ่งแพทย์อาจให้ยาปฏิชีวนะก่อนและหลังการตรวจเพื่อป้องกันการติดเชื้อ
• การบาดเจ็บของท่อปัสสาวะจากการใส่สายสวน ซึ่งมักไม่รุนแรง
• การแพ้สารทึบรังสี ในกรณีตรวจ video urodynamic tests

 

การตรวจยูโรไดนามิกมีข้อจำกัดอะไรบ้าง

การตรวจยูโรไดนามิกสามารถตรวจได้กับคนทุกวัย หากคนไข้สามารถให้ความร่วมมือได้ ยกเว้นผู้ที่มีอักเสบในระบบทางเดินปัสสาวะหรือมีท่อปัสสาวะตีบตัน ต้องรักษาให้หายก่อน

 

เตรียมตัวก่อนตรวจยูโรไดนามิกอย่างไร

• ไม่ต้องงดน้ำและอาหารก่อนตรวจ
• การตรวจบางวิธี เช่น Cystometry ต้องมีการใส่สายสวนทางทวารหนัก คนไข้ต้องถ่ายอุจจาระก่อนการตรวจ แพทย์อาจให้ยาระบายเพื่อไม่ให้อุจจาระตกค้าง

 

ควรปฏิบัติตัวอย่างไรหลังการตรวจยูโรไดนามิก

คนไข้สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้ตามปกติ อาจรู้สึกไม่สบายตัวและเจ็บเล็กน้อยระหว่างปัสสาวะ ซึ่งจะหายไปเองภายใน 24 ชั่วโมง ควรดื่มน้ำเพื่อลดการระคายเคืองในท่อปัสสาวะ

ศูนย์ทางเดินปัสสาวะ โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ ประกอบด้วยทีมแพทย์ผู้ชำนาญเฉพาะทางสาขาย่อยหลากหลายสาขาในการวินิจฉัยและรักษาโรคทางเดินปัสสาวะอย่างครอบคลุมทุกมิติ พร้อมด้วยเทคโนโลยีที่ทันสมัยช่วยให้การตรวจวินิจฉัยและการรักษาโรคมีความถูกต้องแม่นยำได้ผลลัพธ์ที่ดี

โดย นพ.จรัสพงศ์ ดิศรานันท์