รู้ได้อย่างไรว่าเป็นโรคริดสีดวงทวารหนัก

คุณเป็นคนหนึ่งที่สงสัยว่าตัวเองเป็นโรคริดสีดวงแล้วอายที่จะพบแพทย์หรือไม่ ความจริงโรคริดสีดวงสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคนและไม่จำเป็นต้องผ่าตัดรักษาเสมอไปหากไปพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกวิธีแต่เนิ่นๆ

โรคริดสีดวงทวารเกิดขึ้นได้อย่างไร

โรคริดสีดวงทวารเกิดจากการโป่งหรือการพองของกลุ่มเส้นเลือดดำที่อยู่ใต้ผิวของเยื่อบุผนังบริเวณทวารหนัก เส้นเลือดดำที่โป่งพองเหล่านี้จะดันให้ผิวของเยื่อบุผนังบริเวณทวารหนักโป่งพองขึ้นมาด้วย หากเส้นเลือดโป่งพองไม่มากนัก คนไข้จะไม่มีอาการใดๆ แต่หากโป่งพอขึ้นมามากจะทำให้เห็นเป็นก้อนนูนขึ้นมาจากผิวซึ่งเรียกว่าหัวของริดสีดวงทวาร

สังเกตอาการได้อย่างไรว่าเป็นโรคริดสีดวงทวาร

อาการที่แสดงให้สงสัยว่าเป็นโรคริดสีดวงทวารมีอยู่ 2 อย่างคือ มีเลือดสีแดงสดๆออกมาเวลาเบ่งถ่ายอุจจาระ อาจออกมาเป็นเลือดฉาบบนผิวของอุจจาระหรือมีคราบเลือดสดติดอยู่บนกระดาษชำระเวลาที่เช็ดและมีหัวริดสีดวงโผล่ออกมาจากรูทวารหนัก ลักษณะความรุนแรงของอาการแบ่งออกได้เป็น 4 ระดับด้วยกันดังนี้

• ระดับที่หนึ่ง มีเลือดออกให้เห็นโดยไม่มีอาการเจ็บปวดและไม่มีหัวริดสีดวงโผล่ออกมาจากรูทวารหนักเวลาถ่ายอุจจาระ
• ระดับที่สอง มีหัวริดสีดวงโผล่ออกมาจากทวารหนัก แต่ยุบหายไปเมื่อถ่ายอุจจาระเสร็จ
• ระดับที่สาม เมื่อถ่ายเสร็จแล้วหัวริดสีดวงยังคงจุกอยู่ที่ทวารหนัก ต้องใช้นิ้วมือดันจึงจะหายเข้าไป
• ระดับที่สี่ หัวริดสีดวงไม่ยอมผลุบเข้าไปแม้ใช้นิ้วมือดัน ทำให้รู้สึกรำคาญจนถึงมีอาการเจ็บปวด 

นอกจากโรคริดสีดวงทวารชนิดภายในแล้วยังมีริดสีดวงทวารอีกประเภทที่เรียกว่าโรคริดสีดวงทวารภายนอกชนิดที่มีเลือดขังอยู่ (Thrombosed external hemorrhoid) ซึ่งเกิดจากการมีลิ่มเลือดแข็งค้างอยู่ในกลุ่มเส้นเลือดดำบริเวณปากทวารหนัก ริดสีดวงทวารชนิดภายนอกนี้ เมื่อมีอาการจะทำให้รู้สึกปวดอย่างเฉียบพลันพร้อมมีก้อนนูนแข็งบริเวณด้านนอกของปากทวาร
 

เมื่อไหร่จึงควรมาพบแพทย์

โรคริดสีดวงทวารอาจมีอาการคล้ายคลึงกับโรคอื่นๆทั้งที่ไม่ร้ายแรงและร้ายแรง เช่น โรคติดเชื้อราหรือเชื้อแบคทีเรีย โรคมะเร็งบริเวณทวารหนักหรือมะเร็งลำไส้ใหญ่ ดังนั้นจึงควรมาพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยให้แน่ชัดตั้งแต่แรก คนไข้อาจรักษาตัวเองได้เมื่อเป็นโรคริดสีดวงทวารในระดับแรกๆ แต่เมื่อใดที่มีอาการจนส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น รู้สึกเจ็บปวด มีเลือดออกเป็นประจำ หรือต้องใช้มือดันหัวริดสีดวงเข้าไป ควรมาพบแพทย์เพื่อได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม
 

การรักษาโรคริดสีดวงในแต่ละระดับแตกต่างกันอย่างไร

• โรคริดสีดวงในระดับแรก และระดับที่สองสามารถใช้เพียงยาทาหรือยาเหน็บในเวลาที่มีอาการเลือดออก ร่วมกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหารและการขับถ่าย แต่หากใช้ยาแล้วไม่ได้ผล มีทางเลือกในการรักษาอีก 2 วิธีคือ การฉีดยาเข้าไปบริเวณหัวของริดสีดวงทวารหรือการใช้ยางเส้นเล็กๆรัดที่ขั้วของหัวริดสีดวงทวาร หลังการรักษาจะมีอาการปวดเล็กน้อยเพียง 1-2 วันและสามารถรักษาด้วยวิธีการเดิมซ้ำได้
• ระดับที่สาม การรักษาด้วยยาฉีดมักไม่ได้ผล แต่ยังสามารถรักษาด้วยวิธีการใช้ยางรัดได้ หากรักษาด้วยวิธีนี้ 2-3 ครั้งแล้วไม่ได้ผล แพทย์จะใช้วิธีการผ่าตัดหัวริดสีดวงออกไป ในปัจจุบันนอกจากการผ่าตัดโดยวิธีธรรมดาแล้ว ยังมีวิธีการผ่าตัดโดยใช้เครื่องมือตัดเย็บอัตโนมัติที่เรียกว่า staple ช่วยให้สามารถตัดหัวริดสีดวงได้โดยรอบ ใช้เวลาในการผ่าตัดสั้นลงและเจ็บปวดหลังการผ่าตัดน้อยกว่าวิธีธรรมดา หรืออาจเป็นการใช้ laser หรือการผูกเส้นเลือดริดสีดวงซึ่งจะทำการเจ็บหลังการผ่าตัดน้อยกว่า
• ระดับที่สี่ เป็นระยะที่ผู้ป่วยรู้สึกเจ็บทุกข์ทรมารเพราะหัวริดสีดวงโผล่ บวมและอักเสบอยู่ภายนอกตลอดเวลา ดังนั้นแพทย์มักจะรักษาด้วยวิธีการผ่าตัด

เมื่อสงสัยว่าเป็นโรคริดสีดวงทวาร ควรมาพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยให้ชัดเจนว่าไม่ได้เป็นโรคอื่นๆที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต ศูนย์ศัลยกรรมลำไส้ใหญ่และทวารหนัก โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์มีทีมแพทย์ผู้ชำนาญและมีประสบการณ์ยาวนานในการรักษาโรคริดสีดวงทวารที่สามารถให้คำปรึกษา วินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้องเหมาะสม โดยมีเป้าหมายให้ผู้ป่วยเจ็บน้อยที่สุดและได้ผลลัพธ์ในการรักษาที่ดีที่สุด