ตับอ่อนอักเสบแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ

1.ตับอ่อนอักเสบชนิดเฉียบพลัน

ตับอ่อนอักเสบชนิดเฉียบพลันเป็นอาการที่ตับอ่อนมีอาการอักเสบที่เกิดขึ้นโดยทันที โดยจะมีอาการบวมและมีการทำลายเนื้อเยื่อของตับอ่อน สาเหตุสำคัญที่อาจทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน คือ การมีนิ่วในถุงน้ำดี ผู้ป่วยที่ดื่มสุราเป็นประจำ รวมทั้งการติดต่อถ่ายทอดทางพันธุกรรม ส่หรือบางกลุ่มยังไม่ทราบสาเหตุ

อาการแสดงในผู้ป่วยที่มีอาการตับอ่อนอักเสบชนิดเฉียบพลัน

• มีอาการปวดท้องอย่างรุนแรงและเกิดขึ้นปัจจุบันทันด่วน อาจมีอาการปวดร้าวไปที่หลังได้ 
• คลื่นไส้ อาเจียน
• มีไข้

การวินิจฉัยโรคตับอ่อนอักเสบชนิดเฉียบพลัน
สามารถวินิจฉัยได้จากอาการและอาการแสดงทางคลินิก การตรวจร่างกาย การตรวจทางห้องปฏิบัติการ (รวมทั้งการเจาะเลือดเพื่อดูเอนไซม์ amylase และ lipase) นอกจากนี้ยังสามารถวินิจฉัยโรคได้จากการทำซีทีสแกนได้อีกทางหนึ่งด้วย
 

2. ตับอ่อนอักเสบชนิดเรื้อรัง

ตับอ่อนอักเสบชนิดเรื้อรังเป็นอาการที่ตับอ่อนมีการอักเสบอย่างต่อเนื่องเรื้อรัง อาจเกิดต่อเนื่องจากการอักเสบเฉียบพลันที่รักษาไม่หายเนื่องจากสาเหตุยังคงอยู่ เช่น ผู้ป่วยยังคงดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์อยู่

อาการแสดงในผู้ป่วยที่มีอาการตับอ่อนอักเสบชนิดเฉียบพลัน

• มีอาการปวดท้องแบบเป็นๆ หายๆ หรือปวดตลอดเวลา หรือปวดเป็นครั้งคราว
• มีอุจจาระเป็นสีเทาหรือสีซีดๆ และอาจมีไขมันปนออกมากับอุจจาระ
• น้ำหนักตัวลดลง

การวินิจฉัยโรคตับอ่อนอักเสบชนิดเรื้อรัง

• การซักประวัติอาการและการตรวจร่างกาย
• การเจาะเลือดตรวจเอนไซม์ amylase และ lipase
• การทำอัลตราซาวนด์เพื่อตรวจว่าเป็นโรคอื่นที่อาจทำให้มีอาการหรือไม่ เช่น นิ่วในถุงน้ำดี
• การตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์

• โรคนิ่วในถุงน้ำดี ซึ่งทำให้เกิดการอุดตันและการอักเสบของท่อตับอ่อน จนในที่สุดกลายเป็นสาเหตุของตับอ่อนอักเสบ
• การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นประจำ

หากมีอาการปวดท้องส่วนบนอย่างรุนแรงและเกิดขึ้นทันทีทันใด ควรรีบไปพบแพทย์ทันที ซึ่งแพทย์จะทำการซักประวัติ ตรวจร่างกาย รวมทั้งเจาะเลือดเพื่อดูเอนไซม์ amylase และ lipase ในบางรายแพทย์อาจแนะนำให้ทำอัลซาวนด์เพื่อให้แน่ใจว่าอาจเป็นโรคอื่นที่ทำให้มีอาการได้ เช่น นิ่วในถุงน้ำดี หากจำเป็นแพทย์อาจแนะนำให้ทำเอกซเรย์หรือทำซีทีสแกน ในรายที่พบว่าเป็นนิ่วในถุงน้ำดีแพทย์อาจแนะนำให้ทำการรักษาการอุดตันของท่อน้ำดีด้วยวิธีการส่องกล้อง (endoscopic retrograde cholangiopancreatography: ERCP) เพื่อดึงนิ่วออก

สำหรับผู้ป่วยตับอ่อนอักเสบที่มีอายุน้อยกว่า 35 ปีที่ไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด ควรเข้ารับการตรวจประเมินทางพันธุกรรม เนื่องจากในบางรายอาการตับอ่อนอักเสบอาจเกิดมาจากยีนบางตัว เช่น PRSS CFTR และ SPINK1 ซึ่งปัจจัยนี้สามารถเกิดได้ถึง 25%
 

1. งดรับประทานอาหารและน้ำเพื่อลดการทำงานของตับอ่อน
2. ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำเพื่อรักษาสมดุลของร่างกายและป้องกันร่างกายขาดน้ำ
3. ให้ยาบรรเทาปวด
4. หากผู้ป่วยยังดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นประจำ ต้องงดโดยเด็ดขาด
5. ในกรณีที่ตรวจพบนิ่วในถุงน้ำดี ควรทำการผ่าตัดทันที เพื่อช่วยให้ตับอ่อนอักเสบทุเลาลง
6. หากมีนิ่วในท่อน้ำดีอาจทำการรักษาการอุดตันของท่อน้ำดีด้วยวิธีการส่องกล้อง (endoscopic retrograde cholangiopancreatography: ERCP) เพื่อดึงนิ่วออก

หากแพทย์วินิจฉัยว่ามีตับอ่อนอักเสบเกิดขึ้นและมีการทำงานที่ผิดปกติโดยตับอ่อนไม่สามารถผลิตเอนไซม์ที่ช่วยในการย่อยอาหาร แพทย์อาจสั่งให้ยาช่วยย่อยชนิดเม็ดหรือชนิดแคปซูลเพื่อช่วยให้การย่อยอาหารดีขึ้น ถ้าระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติและไม่สามารถควบคุมได้ด้วยอาหารหรือยาชนิดรับประทาน อาจจำเป็นต้องให้อินซูลินทางชั้นใต้ผิวหนังหรือผ่านทางหลอดเลือดดำ

• หากตรวจพบนิ่วในถุงน้ำดี และเคยมีอาการจากนิ่วนั้น เช่น ถุงน้ำดีอักเสบ ตับอ่อนอักเสบ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำในการดูแล หรือผ่าตัดนิ่วออกจากร่างกาย
• ถ้าดื่มสุราเป็นประจำและมีอาการปวดท้อง ควรงดดื่มสุราโดยเด็ดขาด