ภาวะตาแห้งคืออะไร?
ภาวะตาแห้ง เป็นภาวะที่ตาขาดน้ำตา เกิดจากปริมาณน้ำตาที่ลดลงหรือน้ำตาที่ผลิตออกมาไม่มีประสิทธิภาพ โดยน้ำตาของมนุษย์ประกอบไปด้วยสสารหลากหลายชนิด เช่น น้ำ กรดไขมันและเยื่อเมือกต่างๆ เกิดเป็นสารผสมที่ปกคลุมและเคลือบผิวดวงตาให้มีความชุ่มชื้นและยังมีส่วนในการป้องกันการติดเชื้อได้อีกด้วย
ภาวะตาแห้งเกิดจากสาเหตุใด?*
- ความเสื่อมของต่อมน้ำตาไมโบเมียน (meibomian gland dysfunction: MGD) ซึ่งเป็นต่อมที่อยู่ที่เปลือกตา ทำหน้าที่สร้างน้ำตามาหล่อลื่นดวงตา หรือความผิดปกติของดวงตา
- ความไม่สมดุลของฮอร์โมนในร่างกาย โดยเฉพาะในเพศหญิง ทำให้คุณภาพของน้ำตาลดลง
- การใส่คอนแทคเลนส์
- อาการภูมิแพ้ที่ตาซึ่งอาจเกิดจากสิ่งแวดล้อมที่มีฝุ่น ควัน มลภาวะ
- พฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การจ้องหน้าจอคอมพิวเตอร์หรือสมาร์ทโฟนเป็นเวลานานเกินไป
- การใช้ยาบางประเภท เช่น ยาคุมกำเนิด ยาแก้แพ้ ยาต้านซึมเศร้า ยาลดความดันโลหิตบางชนิด เป็นต้น
วิธีการบรรเทาอาการตาแห้งอย่างหนึ่งที่สามารถทำได้โดยง่าย คือ “การใช้น้ำตาเทียม”
*ส่วนหนึ่งจากบทความ “ตาแห้ง ”
น้ำตาเทียมคืออะไร?
น้ำตาเทียมหรือสารหล่อลื่นดวงตา คือ สารที่ให้ความชุ่มชื้นแก่ดวงตา ทดแทนน้ำตา เพื่อบรรเทาอาการตาแห้งและระคายเคืองดวงตา น้ำตาเทียมจัดเป็นยาที่สามารถซื้อได้โดยไม่ต้องใช้ใบสั่งแพทย์
ส่วนประกอบในน้ำตาเทียมมักเป็นสารที่ให้ความชุ่มชื้น เช่น carboxymethylcellulose, hydroxyethyl cellulose, hydroxypropyl methylcellulose และ dextran เป็นต้น
น้ำตาเทียมมีกี่ประเภท?
ผลิตภัณฑ์น้ำตาเทียมที่มีจำหน่ายในท้องตลาดแบ่งเป็น 2 กลุ่มหลัก ตามลักษณะของเภสัชภัณฑ์ คือ
1. น้ำตาเทียมชนิดสารละลาย (solutions) ได้แก่ ยาหยอดตาชนิดน้ำ และยาหยอดตาชนิดน้ำและไขมัน
2. น้ำตาเทียมในรูปแบบกึ่งแข็ง (Semi-solid) ได้แก่ ขี้ผึ้งหรือเจล
โดยน้ำตาเทียมแต่ละรูปแบบต่างมีข้อดี ข้อเสียที่แตกต่างกัน ดังนี้
|
ประเภท
ของน้ำตาเทียม
|
ข้อดี
|
ข้อเสีย
|
|
1. ชนิดสารละลาย (solutions)
|
- ใช้งานง่าย ไม่ทำให้มีอาการตาพร่าหรือมัวชั่วขณะ
- มีหลายรูปแบบให้เลือกใช้
- ทั้ง unit dose* และ multiple dose**
- มีรูปแบบที่ไม่ผสมสารกันเสีย ปลอดภัยต่อการใช้งานระยะยาว
|
- ให้ความชุ่มชื้นในระยะเวลาสั้นๆ จึงต้องหยอดหลายครั้งต่อวัน
- ชนิดที่ไม่ผสมสารกันเสียมีอายุการใช้งานสั้น (ไม่เกิน 12-24 ชั่วโมง)
|
|
2. ชนิดขี้ผึ้งหรือเจล (semi-solid)
|
- ให้ความชุ่มชื้นดวงตาได้ยาวนาน
|
- ไม่สะดวกต่อการใช้งานเมื่อเทียบกับรูปแบบสารละลาย
- หลังใช้ยาจะลดสมรรถภาพการมองเห็นลงชั่วขณะ
|
*Unit dose คือลักษณะบรรจุภัณฑ์สำหรับการใช้ครั้งเดียว โดยสำหรับยาหยอดตามักหมายถึงบรรจุภัณฑ์สำหรับใช้ไม่เกิน 1 วัน (หรือตามระยะเวลาที่เอกสารกำกับยาระบุ) มักอยู่ในรูปแบบหลอดขนาดเล็ก
**Multiple dose คือลักษณะบรรจุภัณฑ์สำหรับการใช้หลายครั้ง มักมีส่วนผสมของสารกันเสีย (preservatives) ในผลิตภัณฑ์ เช่น ขวดขนาด 5 มิลลิลิตรหรือหลอดโลหะ (สำหรับชนิดขี้ผึ้งหรือเจล)
ทั้งนี้ การเลือกใช้น้ำตาเทียมประเภทใดนั้น แพทย์จะพิจารณาจากสภาวะตาแห้งของผู้ป่วยเป็นหลัก
ข้อควรระวังในการใช้น้ำตาเทียม
ตามที่กล่าวไปแล้วข้างต้นว่าน้ำตาเทียมแต่ละชนิด ต่างก็มีข้อดีข้อเสียในการเลือกใช้งานต่างกันและมีข้อควรระวังที่แตกต่างกัน ดังนี้
- น้ำตาเทียมชนิด unit dose หลังจากเปิดใช้งานแล้วไม่ควรใช้เกิน 12-24 ชั่วโมง ตามคำแนะนำของผลิตภัณฑ์นั้นๆ
- น้ำตาเทียมชนิด multiple dose หลังจากเปิดใช้งานแล้วไม่ควรใช้เกินหนึ่งเดือน เนื่องจากอาจมีการปนเปื้อนของเชื้อจุลชีพได้
- ผู้ที่มีความจำเป็นต้องใช้น้ำตาเทียมเป็นระยะเวลานาน หรือมีการใช้เลนส์สัมผัส (contact lens) ควรหลีกเลี่ยงการใช้น้ำตาเทียมที่มีส่วนผสมของสารกันเสีย (preservatives) เนื่องจากอาจมีการสะสมและเป็นอันตรายต่อเลนส์ตา
- วิธีในการหยอดหรือป้ายน้ำตาเทียม ควรระมัดระวังไม่ให้ปลายหลอดหยดสัมผัสกับดวงตาหรือขนตา เนื่องจากอาจทำให้ดวงตาอักเสบหรือติดเชื้อแบคทีเรียได้
ทั้งนี้หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับการเลือกน้ำตาเทียม ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อรับคำแนะนำเพิ่มเติม อย่างไรก็ตาม การใช้น้ำตาเทียมเป็นการบรรเทาอาการตาแห้งได้เพียงชั่วคราว หากมีอาการระคายเคืองตามากขึ้นหรือมีอาการตาแห้งเรื้อรัง ควรปรึกษาจักษุแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรักษาต้นเหตุของอาการต่อไป
หากท่านต้องการสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม สามารถติดต่อได้ที่ศูนย์ข้อมูลยาโรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ตลอด 24 ชั่วโมง
References:
- Pucker AD, Ng SM, Nichols JJ. Over the counter (OTC) artificial tear drops for dry eye syndrome. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2016 Feb 23;(2).
- Baranowski P, Karolewicz B, Gajda M, Pluta J. Ophthalmic drug dosage forms: characterisation and research methods. The Scientific World Journal. 2014;2014.
- Jones L, Downie LE, Korb D, Benitez-del-Castillo JM, Dana R, Deng SX, Dong PN, Geerling G, Hida RY, Liu Y, Seo KY. TFOS DEWS II management and therapy report. The ocular surface. 2017 Jul 1;15(3):575-628.
- Dry eyes - Symptoms and causes [Internet]. Mayo Clinic. 2019 [cited 9 June 2019]. Available from: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dry-eyes/symptoms-causes/syc-20371863
- Larson T. Artificial Tears: A Primer [Internet]. Webeye.ophth.uiowa.edu. 2016 [cited 9 June 2019]. Available from: https://webeye.ophth.uiowa.edu/eyeforum/tutorials/Artificial-Tears.htm
Contact information: Drug Information Service ศูนย์ข้อมูลยาโรงพยาบาลบำรุงราษฎร์
Tel: 02 011 3399
Email: [email protected]
รายละเอียดเพิ่มเติม กรุณาติดต่อ:
แก้ไขล่าสุด: 17 พฤษภาคม 2565