เอ็นร้อยหวายอักเสบเกิดจากการใช้งานซ้ำๆจากการออกกำลังกายหรือการเดินที่มากเกินไป ทำให้เกิดแรงดึงซ้ำๆ บริเวณเอ็นหรือที่เกาะของเอ็นที่กระดูกหลังส้นเท้าจนเกินขีดจำกัดของเอ็นร้อยหวาย ก่อให้เกิดการอักเสบขึ้น
 

สาเหตุ

1. การวิ่งออกกำลังหรือเดินเร็วในการทำงานประจำวันที่นานเกินไป หรือเพิ่มความเร็วมากๆเป็นเวลานานๆ โดยไม่เพิ่มอย่างค่อยเป็นค่อยไปเพื่อให้คุณภาพของเอ็นของร่างกายค่อยๆได้รับการปรับตัวในการทนต่อการใช้งาน
2. การไม่ได้ทำการยืดเหยียดอย่างเพียงพอ ( warm up and down )
3. การเล่นกีฬาที่ต้องมีการหยุดกระทันหัน ( jump stop ) หรือต้องเปลี่ยนทิศทางอย่างรวดเร็วเช่น แบดหรือเทนนิส
4. การกระโดดจากที่สูงซ้ำๆ
5. การใส่รองเท้าส้นสูงและเดินเป็นเวลานานๆ หรือรองเท้าเก่าชำรุดที่มีการสึกเสื่อมของพื้นรองเท้ามาก
6. ความเสื่อมสภาพของเนื้อเอ็นเนื่องจากวัยและการใช้งานหนักมาจากการทำงาน เป็นเวลานาน

ปัจจัยเสี่ยง

1. อายุที่มากขึ้น เพศชายพบบ่อยกว่า
2. ภาวะโรคประจำตัวเช่น เก๊าท์หรือเรื้อนกวาง ความดันโลหิตสูง
3. การมีภาวะเท้าแบนหรือเท้าผิดรูป หรือมีภาวะเอ็นร้อยหวายสั้นกระดกข้อเท้าได้น้อย ความอ้วน
4. ยาบางกลุ่มเช่น ฟลูออโรควิโนโลน การทานยาเสตียรอยด์นานๆ
5. เทคนิคการวิ่งที่ไม่เหมาะสม การวิ่งขึ้นลงเขา หรือสภาวะอากาศหนาวเย็นกว่าปกติ

อาการ

ปวดบวมบริเวณเอ็นหลังน้นเท้าอาจค่อยๆเป็นน้อยๆหรืออาจปวดบวมแดงเฉียบพลันจนเดินไม่ไหว มักปวดมากเวลาเริ่มเดินและดีขึ้นเมื่อเดินไปได้สักพัก เมื่อเป็นนานจนเรื้อรังอาจทำให้เอ็นร้อยหวายฉีกได้ เมื่อมีการลงน้ำหนักส้นเท้าผิดจังหวะ

 

การรักษา

1. ประคบเย็นเมื่อปวดบวมแดงร้อนเฉียบพลัน หยุดเดินพักการใช้ พันผ้าหรือสนับข้อเท้า การยกขาสูง จนดีขึ้น
2. การเดินที่ไม่ลงน้ำหนักยันปลายเท้าเพื่อไม่ให้เกิดแรงดึงต่อเอ็นร้อยหวาย
3. พักการเดินยืนให้น้อยที่สุดจนกว่าตื่นนอนตอนเริ่มลุกเดินหายปวด
4. การทานยา การรักษาด้วยคลื่นกระแทก( shockwave therapy )
5. การผ่าตัดเมื่อมีความเจ็บปวดเรื้อรังแย่ลงจนรบกวนการใช้งานและมีกการตรวจพบมีความเสื่อมเรื้อรังฉีกขาดภายใน ดังนั้นจึงควรรับการตรวจรักษาแต่แรกและหายโดยเร็วและหลีกเลี่ยงไม่ให้กลับเป็นซ้ำบ่อยๆจนเรื้อรัง

เรียบเรียงโดย นพ.วิทูร บุญถนอมวงศ์ ศัลยแพทย์กระดูกและข้อ, การบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา