ภาวะท้องผูกเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในเด็ก บางครั้งอาจมีอาการที่ไม่รุนแรงจนไม่ได้ตระหนักว่าเป็นปัญหาจนกระทั่งกลายเป็นภาวะเรื้อรัง ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ การเจริญเติบโต การเรียนและกิจวัตรประจำวัน

อาการท้องผูกพบบ่อยในช่วงอายุที่เริ่มอาหารตามวัยประมาณอายุ 6 เดือน ซึ่งอาจเกิดจากการให้อาหารที่ไม่เหมาะสม ระบบย่อยอาหารที่ยังพัฒนาไม่สมบูรณ์ การฝึกขับถ่ายอุจจาระที่ยังไม่สำเร็จเป็นอีกปัจจัยที่เป็นทั้งเหตุและผลของภาวะท้องผูกในวัยเตาะแตะช่วงอายุ 2-3 ปี และในวัยนี้หากมีภาวะท้องผูกอุจจาระแข็ง เจ็บที่ทวารหนักระหว่างขับถ่ายอาจนำไปสู่ภาวะกลั้นอุจจาระและภาวะท้องผูกเรื้อรัง ส่วนสาเหตุในวัยเรียนมักเกี่ยวข้องกับการบริโภคกากใยที่ไม่เพียงพอร่วมกับการนั่งขับถ่ายอุจจาระที่ไม่เหมาะสม

หากภาวะท้องผูกเกิดขึ้นตั้งแต่แรกเกิดจำเป็นต้องตรวจเพิ่มเติมเพื่อหาสาเหตุความผิดปกติแต่กำเนิด เช่น ไม่มีรูทวาร รูทวารตีบแคบ ไม่มีปมประสาทควบคุมการขับถ่าย, โรคทางระบบประสาทและโรคพร่องฮอร์โมนไทรอยด์

การตรวจวินิจฉัยนอกเหนือจากการร่างกายแล้ว ในบางกรณีอาจจำเป็นต้องตรวจเพิ่มเติมโดยการตรวจทวารหนักด้วยสารทึบรังสีหรือการตรวจวัดการทำงานของทวารหนักและหูรูดทวารหนัก

การรักษาหลัก คือ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหารและการขับถ่าย ร่วมกับการใช้ยาระบายในกรณีที่จำเป็น ในรายที่มีความผิดปกติในการเบ่งขับถ่ายจะมีโปรแกรมการฝึกการขับถ่าย ( Biofeedback training) เพื่อให้มีการเบ่งถ่ายอุจจาระที่ถูกต้อง


พญ. ฐณิตา ธรรมรักษ์เจริญ
กุมารเวชศาสตร์ระบบทางเดินอาหาร