อาการเวียนศีรษะ (Dizziness) เป็นคำที่มีความหมายกว้าง ซึ่งความหมายของมันนั้นอาจรวมถึงอาการมึนศีรษะ หน้ามืด คล้ายจะเป็นลม ทรงตัวได้ไม่ดี สับสน งุนงง หากผู้ป่วยมีความรู้สึกว่าสิ่งแวดล้อมรอบตัวกำลังหมุนหรือเคลื่อนที่ จะเรียกว่า “อาการเวียนศีรษะบ้านหมุน (Vertigo)”

อาการเวียนศีรษะบ้านหมุนเป็นอาการที่มักพบในผู้ใหญ่ สามารถรบกวนชีวิตประจำวันได้ และทำให้ต้องมาพบแพทย์บ่อยครั้ง ทั้งนี้การรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุและอาการที่ผู้ป่วยเป็น โดยทั่วไปการรักษามักจะมีประสิทธิผลดี แต่ผู้ป่วยอาจกลับมามีอาการซ้ำได้

 

อาการเวียนศีรษะบ้านหมุน มีอาการอย่างไรบ้าง?

อาการเวียนศีรษะบ้านหมุน มักเกิดขึ้นเมื่อมีการเปลี่ยนตำแหน่งของศีรษะ โดยอาการที่พบ ได้แก่

• รู้สึกหมุน
• เอนเอียง
• แกว่ง
• เสียความสมดุล หรือถูกดึงจากทิศทางใดทิศทางหนึ่ง       

นอกจากนี้อาจมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ตากระตุก ปวดศีรษะ เหงื่อออก มีเสียงในหู ทั้งนี้ผู้ป่วยอาจมีอาการนานหลายนาทีจนถึงหลายชั่วโมง หรือหายจากอาการแล้วกลับมาเป็นซ้ำได้

 

อะไรเป็นสาเหตุของอาการเวียนศีรษะบ้านหมุน?

อาการเวียนศีรษะบ้านหมุน มักเกิดจากความผิดปกติบริเวณหูชั้นใน โดยสาเหตุของอาการเวียนศีรษะบ้านหมุนที่พบบ่อย ได้แก่

1. โรคหินปูนในหูชั้นในเคลื่อน (Benign paroxysmal positional vertigo: BPPV) เกิดจากตะกอนแคลเซียมที่สะสมในบริเวณหูชั้นในเคลื่อนที่หลุดจากตำแหน่งปกติเมื่อมีการเคลื่อนไหวศีรษะ ทำให้ส่งผลกระทบต่อการทรงตัว เกิดอาการเวียนศีรษะบ้านหมุนได้ ซึ่งสาเหตุของโรคนี้ยังไม่แน่ชัด แต่มักสัมพันธ์กับอายุของผู้ป่วย
2. โรคน้ำในหูชั้นในผิดปกติ (Meniere's disease) เป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติของน้ำที่อยู่ในบริเวณหูชั้นใน ส่งผลให้เกิดอาการเวียนศีรษะบ้านหมุน ร่วมกับมีเสียงในหู (Tinnitus) และการได้ยินลดลง
3. โรคเส้นประสาทการทรงตัวในหูอักเสบ (Vestibular neuritis) หรือโรคหูชั้นในอักเสบ (Labyrinthitis) เป็นความผิดปกติของหูชั้นในที่สัมพันธ์กับการติดเชื้อ โดยส่วนใหญ่มักเกิดจากเชื้อไวรัส ส่งผลให้เกิดการอักเสบขึ้นในบริเวณหูชั้นใน ซึ่งมีความสำคัญต่อการรักษาสมดุลการทรงตัว

ทั้งนี้อาการเวียนศีรษะบ้านหมุนอาจเกิดจากสาเหตุอื่นๆ เช่น การได้รับบาดเจ็บบริเวณศีรษะหรือลำคอ อาการผิดปกติทางสมอง อาการปวดศีรษะไมเกรน หรือการรับประทานยาที่ทำให้เกิดการบาดเจ็บในหู

 

การวินิจฉัยหาสาเหตุของอาการเวียนศีรษะทำอย่างไร?

แพทย์จะทำการวินิจฉัยด้วยการซักประวัติเพื่อหาสาเหตุของอาการเวียนศีรษะ ซึ่งได้แก่ ลักษณะของอาการเวียนศีรษะ ระยะเวลาที่มีอาการ ช่วงเวลาที่เกิดอาการ อาการร่วม ปัจจัยกระตุ้นให้เกิดอาการ และประวัติการใช้ยา จากนั้นแพทย์จะทำการตรวจร่างกาย โดยตรวจทางระบบตา หู คอ จมูก โดยเฉพาะหู ทดสอบการเดิน การรักษาสมดุลการทรงตัว และตรวจการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง

นอกจากนี้แพทย์อาจทดสอบเพิ่มเติมเพื่อช่วยในการวินิจฉัย ไม่ว่าจะเป็นการทดสอบการได้ยิน การทดสอบการกลอกตา (Eye movement test) การทดสอบการเคลื่อนไหวศีรษะ (Head movement test) การตรวจประเมินความสามารถในการรักษาท่ายืน ตรวจเลือด ตรวจทางรังสี เป็นต้น

 

เราสามารถรักษาอาการเวียนศีรษะบ้านหมุนได้อย่างไร?

อาการเวียนศีรษะบ้านหมุนในผู้ป่วยหลายรายสามารถหายเองได้โดยไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษา หากจำเป็นต้องได้รับการรักษา แพทย์จะพิจารณาวิธีการรักษาตามสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการดังกล่าวด้วยวิธีต่างๆ ดังนี้

1. Vestibular rehabilitation: กายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูระบบประสาทส่วนที่มีหน้าที่ในการควบคุมการทรงตัว
2. Canalith repositioning maneuvers: กายภาพบำบัดเพื่อให้ตะกอนแคลเซียมในบริเวณหูชั้นในที่หลุดจากตำแหน่งปกติ เคลื่อนกลับเข้าที่เดิม ซึ่งเป็นคำแนะนำสำหรับการรักษาโรคหินปูนในหูชั้นในเคลื่อน
3. การรักษาด้วยยา: ในบางกรณีผู้ป่วยอาจได้รับยาเพื่อบรรเทาอาการเวียนศีรษะและอาการอื่นๆ ที่มักเกิดร่วม เช่น คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียน ทั้งนี้หากอาการเวียนศีรษะบ้านหมุนเกิดจากการติดเชื้อหรือการอักเสบ ผู้ป่วยอาจต้องได้รับยาปฏิชีวนะหรือสเตียรอยด์ นอกจากนี้หากอาการมีสาเหตุมาจากโรคน้ำในหูชั้นในผิดปกติ ผู้ป่วยอาจจำเป็นต้องได้รับยาขับปัสสาวะเพื่อลดความดันจากของเหลวภายในช่องหู
4. การรักษาด้วยการผ่าตัด: ผู้ป่วยบางรายจำเป็นต้องได้รับการผ่าตัด หากไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยวิธีอื่น

หากอาการเวียนศีรษะบ้านหมุนเกิดจากสาเหตุที่รุนแรง เช่น เนื้องอกหรือการบาดเจ็บบริเวณสมองหรือลำคอ ผู้ป่วยควรได้รับการรักษาภาวะดังกล่าวก่อนเพื่อบรรเทาอาการเวียนศีรษะบ้านหมุน

 

เราสามารถป้องกันไม่ให้เกิดอาการเวียนศีรษะบ้านหมุนได้อย่างไร?

• ออกกำลังกายอย่างง่าย โดยใช้วิธีออกกำลังกายที่ไม่ทำให้เกิดการพลัดตกหกล้ม
• นอนยกศีรษะสูงขึ้นเล็กน้อยด้วยการใช้หมอนรองศีรษะอย่างน้อย 2 ใบ
• หลีกเลี่ยงการเอียงศีรษะหรือยืดลำคอ
• เคลื่อนไหวศีรษะด้วยความระมัดระวังระหว่างทำกิจกรรมต่างๆ
• เปลี่ยนท่าทางให้ช้าลง เช่น ใช้เวลา 1 นาที ในการลุกจากเตียงซึ่งเปลี่ยนจากท่านอนเป็นท่านั่ง หรือเปลี่ยนจากท่านั่งเป็นท่ายืน เป็นต้น

 

หากท่านต้องการสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม สามารถติดต่อได้ที่ศูนย์ข้อมูลยาโรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ตลอด 24 ชั่วโมง