ภาวะตาแห้ง คืออะไร ?

ภาวะตาแห้ง (Dry eye) เป็นภาวะที่พบได้ทั่วไปในทุกเพศทุกวัย สาเหตุหลักมาจากการที่ต่อมน้ำตาไม่สามารถผลิตน้ำตาได้เพียงพอ หรือน้ำตาที่ผลิตอาจมีคุณภาพที่ไม่ดี ไม่คงตัว ไม่สามารถรักษาความชุ่มชื้นของดวงตาได้ นำมาสู่อาการอักเสบ ระคายเคือง และอาจเกิดการทำลายพื้นผิวดวงตาได้

 

อาการของภาวะตาแห้ง มีอะไรบ้าง ?

อาการของภาวะตาแห้งส่วนมากจะเป็นที่ตาทั้งสองข้าง โดยอาการที่พบ ได้แก่

• แสบตา คันตา ระคายเคืองตา
• ตามัว มองภาพไม่ชัด
• รู้สึกเหมือนมีสิ่งแปลกปลอมอยู่ในตา
• มีขี้ตาเป็นเมือกเหนียวอยู่ในตาหรือรอบดวงตา
• ตาไวต่อแสง สู้แสงไม่ได้
• ตาแดง
• น้ำตาไหล

 

ภาวะตาแห้ง มีสาเหตุมาจากอะไร ?

น้ำตา (Tear film) มีอยู่ด้วยกัน 3 ชั้น คือ ชั้นไขมัน (Lipid layer) ชั้นน้ำ (Aqueous layer) และชั้นเมือก (Mucous layer) หากเกิดปัญหาที่ชั้นใดชั้นหนึ่งของน้ำตา จะส่งผลให้เกิดภาวะตาแห้งได้ โดยทั่วไปเราสามารถแบ่งสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะตาแห้งออกเป็น 2 สาเหตุหลักๆ คือ
1. การผลิตน้ำตาลดลง อันมีสาเหตุมาจาก

• อายุที่มากขึ้น เกิดการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในร่างกาย
• ภาวะความเจ็บป่วยบางอย่าง เช่น โรคภูมิแพ้ที่ตา โรคโชเกร็น (Sjogren's syndrome) โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ (Rheumatoid arthritis) โรคลูปัส (Systemic Lupus Erythematosus: SLE) โรคของต่อมไทรอยด์ การขาดวิตามินเอ
• การใช้ยาบางประเภท เช่น ยาแก้แพ้ ยาฮอร์โมนทดแทน ยาต้านซึมเศร้า ยาลดความดันโลหิต ยารักษาสิว ยาคุมกำเนิด ยารักษาโรคพาร์กินสัน
• ใส่คอนแทคเลนส์เป็นเวลานาน เคยทำเลสิก หรือผ่าตัดดวงตา

2.น้ำตาเกิดการระเหยไวขึ้น อันมีสาเหตุมาจาก

• ต่อมไขมันที่เปลือกตาทำงานผิดปกติ (Meibomian gland dysfunction: MGD) โดยปกติต่อมไมโบเมียนจะทำหน้าที่สร้างน้ำตาชั้นไขมัน ทำให้น้ำตาระเหยได้ช้า หากต่อมนี้ทำงานผิดปกติ จะทำให้น้ำตาระเหยไวขึ้นจนเกิดภาวะตาแห้งในที่สุด
• การจ้องหน้าจอคอมพิวเตอร์หรือสมาร์ทโฟนเป็นเวลานานเกินไป หรือการทำกิจกรรมอื่นๆ ที่ทำให้การกระพริบตาลดลง
• ความผิดปกติของเปลือกตา เช่น เปลือกตาม้วนออก (Ectropion) เปลือกตาม้วนเข้า (Entropion) เปลือกตาปิดไม่สนิท
• สารกันเสียที่อยู่ในยาหยอดตา
• อยู่ในบริเวณที่มีลมแรง มีฝุ่นควัน หรืออากาศแห้ง เป็นเวลานาน

 

กลุ่มเสี่ยงของภาวะตาแห้งมีอะไรบ้าง ?

แม้ว่าทุกคนจะมีโอกาสการเกิดภาวะตาแห้ง แต่จะมีโอกาสมากขึ้นถ้าหาก

• มีอายุ 50 ปี ขึ้นไป
• เป็นเพศหญิง เนื่องจากมีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนขณะตั้งครรภ์ หรือจากการใช้ยาคุมกำเนิดหรือยาฮอร์โมนทดแทน
• รับประทานอาหารที่มีปริมาณวิตามินเอ หรือกรดไขมันโอเมก้า 3 น้อย
• ใส่คอนแทคเลนส์ หรือเคยทำเลสิก

 

อาการแทรกซ้อนใดบ้างที่อาจเกิดขึ้นจากภาวะตาแห้ง ?

• เกิดการติดเชื้อที่ดวงตา
• เปลือกตาอักเสบ
• มีรอยที่กระจกตา กระจกตาเป็นแผล
• ลดคุณภาพการใช้ชีวิต โดยเฉพาะกิจกรรมที่ใช้สายตาเป็นหลัก เช่น การอ่านหนังสือ การขับรถ

 

การรักษาภาวะตาแห้ง ทำอย่างไรได้บ้าง ?

• จัดการที่สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะตาแห้ง เช่น รักษาโรคหรือภาวะที่เป็น เปลี่ยนไปใช้ยาที่ไม่มีอาการข้างเคียงทำให้ตาแห้ง
• การใช้ยารักษา ซึ่งแพทย์จะเลือกใช้ตามความรุนแรงของภาวะตาแห้ง
  • น้ำตาเทียม มีทั้งแบบยาหยอดตา เจล หรือขี้ผึ้งป้ายตา
  • ยาลดการอักเสบของเปลือกตา เช่น ยาปฏิชีวนะ Azithromycin, Doxycycline
  • ยาหยอดตาที่ช่วยลดการอักเสบของผิวดวงตา เช่น ยากลุ่มสเตียรอยด์ หรือยากดภูมิ Cyclosporine
  • ยากระตุ้นการสร้างน้ำตา เช่น Diquafosol, Pilocarpine
  • ซีรัมของตนเอง (Autologous serum) เป็นการนำเลือดของผู้ป่วยคนนั้นๆ มาทำเป็นยาหยอดตา

• ประคบตาด้วยน้ำอุ่น ช่วยลดการอุดตันของต่อมไขมันที่เปลือกตา
• นวดและทำความสะอาดเปลือกตา เพื่อกำจัดเชื้อโรคหรือสิ่งสกปรกที่อยู่บริเวณรอบเปลือกตา
• การรักษาด้วยแสง IPL (Intense Pulse Light)

 

เราจะป้องกันการเกิดภาวะตาแห้งได้อย่างไร ?

• หยุดพักสายตาเป็นช่วงๆ หากต้องใช้เวลาทำงานเป็นเวลานาน โดยหลับตา 1-2 นาที หรือกระพริบตาถี่ๆ เพื่อช่วยกระจายน้ำตาให้เคลือบทั่วดวงตา
• หยอดน้ำตาเทียมเป็นประจำ เพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นให้ดวงตา
• ระวังอย่าให้ลมแรงๆ ปะทะดวงตาโดยตรง เช่น ลมจากพัดลม เครื่องปรับอากาศ ที่เป่าผม
• สวมแว่นกันแดดหรือแว่นที่ครอบดวงตา เพื่อป้องกันแสงและลม
• หากจำเป็นต้องอยู่ในบริเวณที่มีอากาศแห้ง ควรหลับตาเป็นพักๆ เพื่อลดการระเหยของน้ำตา
• ตั้งจอคอมพิวเตอร์ให้อยู่ระดับต่ำกว่าสายตา เพื่อลดการระเหยของน้ำตา เนื่องจากหากตั้งอยู่สูงกว่าระดับสายตา ตาจะต้องเปิดกว้างขึ้น ทำให้ตาแห้งง่ายมากขึ้น
• ไม่ใส่คอนแทคเลนส์เป็นเวลานาน
• หยุดสูบบุหรี่ หรือหลีกเลี่ยงควันบุหรี่
• รับประทานอาหารที่มีปริมาณวิตามินเอสูง (เช่น น้ำมันตับปลา เครื่องในสัตว์ ไข่แดง แครอท บร็อคโคลี่ ฟักทอง) หรือกรดไขมันโอเมก้า 3 สูง (เช่น ปลาทะเลน้ำลึก เมล็ดแฟลกซ์ วอลนัท น้ำมันข้าวโพด น้ำมันถั่วเหลือง น้ำมันรำข้าว)

 

หากท่านต้องการสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม สามารถติดต่อได้ที่ศูนย์ข้อมูลยาโรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ตลอด 24 ชั่วโมง