หัวเข่าเป็นส่วนที่เปราะบางมากในร่างกายของเรา ไม่ใช่ว่าจะมีแต่นักกีฬาเท่านั้นที่มีแนวโน้มจะบาดเจ็บที่เข่า แค่ชอบเล่นกีฬา หลายคนก็เจอปัญหาเข่าเสียหายได้ระหว่างสนุกกับกิจกรรมโปรด อย่างเล่นฟุตบอลกับเพื่อน หรือร่วมทีมแข่งกีฬาของบริษัท – ​​​​หรือบางคนถึงกับเข่าบาดเจ็บจากการขยับเขยื้อนอย่างรวดเร็วกระทันหันระหว่างทำกิจวัตรประจำวัน แล้วจะรู้ได้อย่างไรว่าหมอนรองเข่าบาดเจ็บ ปกติแล้วจะรู้ได้ก็เพราะคุณจะได้ยินเสียงลั่นขึ้นมาหรือรู้สึกเจ็บปวดขึ้นทันทีทันใดตอนที่หมอนรองเข่าฉีกขาด

ที่หัวเข่าของเราเปราะบางก็เพราะโครงสร้างทางกายวิภาคที่ซับซ้อนของเข่า ข้อเข่าเป็นข้อต่อแบบบานพับ (hinge joint) ทำให้เข่าพับงอเคลื่อนไหวทำมุมได้ทางเดียว ซึ่งนับว่าค่อนข้างตายตัว ทำให้เกิดอาการบาดเจ็บได้ง่ายยิ่งขึ้น

เอ็นใหญ่สี่เส้นช่วยทำให้เข่าแต่ละข้างของเรามั่นคง แต่หัวเข่ายังคงเป็นข้อต่อที่เปราะบางที่สุดในร่างกายของเรา แม้จะไม่มีอาการบาดเจ็บ นานวันเข้า ความเปราะบางนั้นก็อาจค่อยๆ แสดงตัวเป็นความเจ็บปวดที่เพิ่มขึ้นไปอีก โรคข้อเสื่อม ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีว่าเกิดจากการเสื่อมสภาพหรือสึกหรอจากการใช้งาน คือสภาพที่กระดูกอ่อน ซึ่งเป็นตัวรองรับการเสียดสีระหว่างข้อตามธรรมชาติสึกหรอเสื่อมไป กระดูกอ่อนนี้รวมถึงหมอนรองเข่าด้วย หัวเข่าแต่ละข้างของเราจะมีหมอนรองเข่ารูปตัว C สองชิ้น ส่วนนึ้มีแนวโน้มที่จะบาดเจ็บได้เป็นพิเศษ

ปัญหาหมอนรองเข่าฉีกขาดพบบ่อยในหมู่นักกีฬา

เข่าแต่ละข้างจะมีหมอนรองเข่ารูปตัว C สองชิ้น ทำหน้าที่เหมือนเบาะระหว่างกระดูกหน้าแข้งและกระดูกต้นขา หมอนรองกระดูกนี้เสียหายได้ง่ายเป็นพิเศษ พอสึกหรอเสียหายขึ้นมา กระดูกข้อต่อจะเสียดสีกันมากขึ้นโดยที่หมอนรองช่วยรับแรงกระแทกได้น้อยลง

หมอนรองเข่าฉีกขาดพบได้บ่อยในหมู่นักกีฬาโดยเฉพาะผู้ที่เล่นกีฬาที่ต้องนั่งยองๆ บิดตัว และเปลี่ยนท่ามาก นอกจากนี้ ในระหว่างการเล่นกีฬาที่มีการปะทะ เช่น ฟุตบอล หรือ รักบี้: แรงและระดับการบิดเข่าอาจทำให้หมอนรองรูปตัว C ที่คอยรับแรงกระแทกนั้นฉีกขาดได้บ้าง

หมอนรองเข่าฉีกขาดหายเองได้ไหม

สำหรับนักกีฬาบางคน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในวงการกีฬาที่ใช้ความทนทาน (endurance sports) การเจ็บปวดบ้างถือเป็นเครื่องหมายเกียรติยศ แสดงถึงความสามารถ บางคนคิดว่าปัญหาหมอนรองเข่าฉีกขาดจะหายไปเองเมื่อเวลาผ่านไป อย่างไรก็ตาม การฉีกขาดหลายแบบไม่มีทางหายถ้าไม่รักษา
ถ้าหมอนรองเข่าฉีกขาดบริเวณ 1 ใน 3 ที่เป็นด้านนอก ถือว่าเป็นอาการบาดเจ็บที่ไม่รุนแรงนัก อาจหายได้เองหากตำแหน่งคงที่และเป็นรอยฉีกขาดเล็กน้อย เนื่องจากบริเวณนี้มีเลือดมาเลี้ยงอยู่มาก และเซลล์เม็ดเลือดสามารถสร้างเนื้อเยื่อหมอนรองเข่าขึ้นใหม่ได้

ถึงกระนั้น แม้แต่ผู้ป่วยที่อาการฉีกขาดไม่รุนแรงนักก็อาจมีปัญหาในการงอและเหยียดขา โดยมีแนวโน้มว่าจะเกิดอาการเข่า "ติด" หรือล็อค อาจจะเดินได้ลำบากขึ้นและเจ็บปวดมากขึ้นเรื่อยๆ ทั้งนี้ ไม่ต้องพูดถึงเรื่องวิ่งเลย หากไม่รักษา หมอนรองเข่าที่เสียหายอาจส่งผลให้เกิดปัญหาต่างๆ กับเข่าในระยะยาว เช่น โรคข้ออักเสบ

ในกรณีที่บาดเจ็บรุนแรงกว่านั้น คือเมื่อรอยฉีกขาดอยู่บริเวณ 2 ใน 3 ทางด้านในของหมอนรองเข่า ซึ่งขาดเลือดไหลเวียน จะไม่สามารถซ่อมแซมการฉีกขาดได้ และจำเป็นต้องผ่าตัดเลาะขอบรอยฉีกหรือเอาส่วนที่ฉีกขาดออกทั้งหมด

ศูนย์เวชศาสตร์การกีฬาและข้อของบำรุงราษฎร์รักษาอาการหมอนรองเข่าบาดเจ็บอย่างไร

เนื่องจากหัวเข่าเป็นส่วนหนึ่งของร่างกายที่บอบบางมาก อาการบาดเจ็บที่เข่าจึงเกิดขึ้นได้หลายแบบ เรื่องแรกที่สำคัญที่สุด คือจำเป็นต้องมีการวินิจฉัยที่ถูกต้อง แพทย์ผู้เชี่ยวชาญของบำรุงราษฎร์จะประเมินหาทางเลือกที่ดีที่สุดเพื่อดูว่าควรผ่าตัดหรือไม่ หรือรักษาโดยไม่ผ่าตัดจะเหมาะสมกว่า

การรักษาโดยไม่ผ่าตัดสำหรับการฉีกขาดที่พอจะหายเองได้อาจรวมถึงกายภาพบำบัด กระบวนการ RICE (การพักหยุดใช้งานเข่า การประคบเย็น การพันรัดให้แน่น และการยกขาสูงเข้าไว้) นวัตกรรมการรักษาโดยใช้สารทางชีวภาพ และยาต้านการอักเสบ ควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่มีแรงกระแทก เช่น การวิ่งและการกระโดด

อย่างไรก็ตาม การรักษาแบบอนุรักษ์นิยมเหล่านี้มักไม่เพียงพอ อาจจำเป็นต้องผ่าตัดหากการฉีกขาดมีขนาดใหญ่ ไม่เสถียรคงที่ หรือทำให้เกิดอาการล็อคเนื่องจากขอบที่หลุดลุ่ยของหมอนรองเข่าที่ฉีกขาดอาจไปติดอยู่ที่ข้อต่อ ทำให้เกิดอาการปวดและบวมได้

ผู้ป่วยที่ศูนย์เวชศาสตร์การกีฬาและข้อบำรุงราษฎร์ที่จำเป็นต้องผ่าตัดหมอนรองเข่าสามารถให้ทีมศัลยกรรมที่มีประสบการณ์สูงทำการผ่าตัดหมอนรองกระดูกเข่าด้วยวิธีส่องกล้องได้

ในการผ่าตัด จะมีการเจาะรูที่หัวเข่า เพื่อสอดกล้องขนาดจิ๋วเจ้าไปใช้นำทางศัลยแพทย์ในการซ่อมแซมหรือเอาส่วนที่ฉีกขาดออกโดยใช้เครื่องมือขนาดเล็กที่สอดเข้าไปอึกรูหนึ่ง นี่คือมาตรฐานสูงสุดของการรักษาสำหรับการผ่าตัดหมอนรองเข่า

ทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเวชศาสตร์การกีฬาของศูนย์ที่บำรุงราษฎร์เป็นที่รู้จักในหมู่นักกีฬาและคนที่ชอบเล่นกีฬาว่าชำนาญด้านการผ่าตัดประเภทนี้ ซึ่งโดยปกติจะใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมง ผู้ป่วยมักจะกลับบ้านได้ในวันเดียวกันหรืออาจพักค้างคืนหนึ่งคืนหลังการผ่าตัด

 

แนวทางสหสาขาวิชาชีพของศูนย์เวชศาสตร์การกีฬาและข้อ

ข้อเข่าสามารถได้รับการฟื้นฟูให้กลับมาทำงานได้เต็มที่ แต่ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับระดับของความเสียหายที่เกิดขึ้นด้วย ทางศูนย์ได้ค้นคว้าสร้างแนวคิดการดูแลแบบองค์รวมขึ้นมาใหม่เพื่อนำเสนอการรักษาหมอนรองเข่าทุกรูปแบบ ตั้งแต่การซ่อมแซมไปจนถึงการใช้นวัตกรรมการรักษาโดยใช้สารทางชีวภาพ ไปจนถึงการบำบัดด้วยการออกกำลังกาย เพื่อให้ได้ผลดีที่สุด จึงควรปฏิบัติตามแนวทางการรักษาแบบสหสาขาวิชาชีพอย่างรอบคอบและครบถ้วน
หลังการผ่าตัด ผู้ป่วยจำเป็นต้องเข้าร่วมโปรแกรมการออกกำลังกายเพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงให้หัวเข่าและฟื้นฟูให้เข่าเคลื่อนไหวได้มากเท่าที่จะเหมาะสมที่สุด และเพื่อป้องกันการบาดเจ็บซ้ำอีกด้วย ทีมศัลยแพทย์กระดูกและข้อที่มีประสบการณ์ แพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู นักกายภาพบำบัดที่ได้รับการฝึกอบรมด้านเวชศาสตร์การกีฬา และผู้ฝึกสอนวิทยาศาสตร์การกีฬาจะคอยกำกับดูแลโดยตลอด
 

สำคัญที่สุดคือการวินิจฉัยที่ถูกต้อง

การวินิจฉัยที่ถูกต้องและการรักษาที่เพียงพอสำคัญอย่างยิ่งชนิดที่ย้ำแล้วย้ำอีกได้เสมอเมื่อพูดถึงเรื่องหมอนรองเข่าบาดเจ็บ ในบางกรณี อาจหลีกเลี่ยงไม่ต้องใช้การผ่าตัดที่ไม่จำเป็นได้ทั้งหมด และหากดำเนินการไม่ถูกต้อง การผ่าตัดที่ไม่ได้มาตรฐานอาจทำให้กระดูกอ่อนเสียหายมากขึ้น ทำให้อาการบาดเจ็บที่เข่ายืดเยื้อออกไป และต้องพักฟื้นหลังผ่าตัดเป็นเวลานานโดยที่ข้อเข่าไม่อาจกลับมาเคลื่อนไหวได้อย่างเป็นที่น่าพอใจอีกเลย

ไม่ควรปล่อยปละละเลยเรื่องหมอนรองเข่าฉึกขาดไว้เฉยๆ เพราะปัญหานึ้อาจทำให้กระทั่งเรื่องพื้นฐานที่สุดอย่างหนึ่งในชีวิต นั่นคือความสามารถในการเดินกลายเป็นเรื่องยุ่งยากในระยะยาว หมอนรองเข่าบาดเจ็บเสียหายสามารถรักษาได้อย่างมีประสิทธิผล คุณไม่จำเป็นต้องเลิกเล่นกีฬาหรือทำกิจกรรมที่คุณชอบด้วยเหตุว่าปวดเข่าอีกต่อไป