โรคลิ้นหัวใจรั่ว คือ ภาวะที่ลิ้นหัวใจปิดไม่สนิท ส่งผลทำให้เลือดไหลย้อนกลับทาง ซึ่งภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นได้กับลิ้นหัวใจทั้ง 4 ลิ้น ลิ้นหัวใจไตรคัสปิด (Tricuspid valve) เป็นลิ้นหัวใจขวาที่กั้นระหว่างหัวใจห้องบนขวาและห้องล่างขวา มีหน้าที่ช่วยให้เลือดไหลจากหัวใจห้องบนขวาไปยังห้องล่างขวาและป้องกันไม่ให้เลือดไหลย้อนกลับ หากเกิดภาวะลิ้นหัวใจไตรคัสปิดรั่ว จะทำให้เลือดไหลย้อนกลับไปยังหัวใจห้องบนขวาในขณะที่หัวใจห้องล่างขวาบีบตัว ส่งผลให้ปริมาณเลือดที่ส่งไปยังปอดลดน้อยลงและหัวใจต้องทำงานหนักมากขึ้นในการส่งเลือดไปยังปอดและอวัยวะอื่นๆในร่างกาย รวมถึงทำให้เลือดจากร่างกายไหลกลับเข้าหัวใจได้ลำบากทำให้เกิดอาการบวมของแขนขา หรือมีภาวะท้องบวมน้ำได้อีกด้วย
โรคลิ้นหัวใจไตรคัสปิดรั่วเกิดจากอะไร
โรคหัวใจไตรคัสปิดรั่วเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ เช่น
- หัวใจโต (ได้ทั้งหัวใจห้องบนหรือห้องล่างขวา)
- โรคหัวใจทางฝั่งซ้าย ไม่ว่าจะเป็นโรคกล้ามเนื้อหัวใจ หรือลิ้นหัวใจฝั่งซ้ายผิดปกติ
- หัวใจเต้นผิดจังหวะชนิดหัวใจห้องบนเต้นระริก (atrial fibrillation)
- ความดันหลอดเลือดแดงพัลโมนารีที่ไปปอดสูงผิดปกติ
- ความผิดปกติที่เกิดขึ้นตั้งแต่กำเนิด เช่น โรคหัวใจพิการแต่กำเนิดแบบเอ็บสไตน์ (Ebstein's anomaly)
- ภาวะการอักเสบทั่วร่างกาย เช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์และโรคลูปัส
- การติดเชื้อ เช่น โรคไข้รูมาติก
- การใช้ยาลดน้ำหนักบางชนิด เช่น ยาเฟนฟลูรามีนและยาเฟนเทอร์มีน
- การบาดเจ็บของหัวใจ เช่น จากภาวะหัวใจล้มเหลวหรือจากการใส่เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ (pacemaker)
อาการของโรคลิ้นหัวใจไตรคัสปิดรั่วมีอย่างไรบ้าง
โรคลิ้นหัวใจรั่วเพียงเล็กน้อยอาจไม่ก่อปัญหาหรืออาการใดๆ แต่หากมีอาการรุนแรง อาจทำให้หัวใจโตและทำความเสียหายให้แก่หัวใจอย่างถาวร โดยทั่วไปอาการของผู้ป่วยมีได้ดังนี้
- เหนื่อย อ่อนแรง
- ขา ข้อเท้าและเท้าบวม
- หัวใจเต้นผิดจังหวะ
- ใจสั่น
- หายใจลำบาก
- ผิวหนังเย็นผิดปกติ
- ท้องมาร
- ตับแข็งเนื่องจากเลือดไหลย้อนมาที่ตับ
วินิจฉัยโรคลิ้นหัวใจไตรคัสปิดรั่วได้อย่างไร
- การตรวจร่างกาย ฟังเสียงหัวใจ
- เอกซเรย์ทรวงอก
- การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG)
- การตรวจการทำงานของหัวใจด้วยคลื่นเสียงสะท้อนความถี่สูง (Echocardiogram)
- การตรวจหัวใจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (Cardiac MRI)
วิธีใหม่ในการรักษาโรคลิ้นหัวใจไตรคัสปิดรั่ว
ในอดีต การรักษาทำได้ด้วยการรับประทานยาขับปัสสาวะซึ่งอาจจะไม่เพียงพอสำหรับผู้ป่วยบางราย ในผู้ป่วยที่ลิ้นหัวใจชำรุดมาก แพทย์อาจรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดเพื่อลดอาการและความเสี่ยงในการเกิดอาการแทรกซ้อน เช่น หัวใจล้มเหลว อย่างไรก็ตามการผ่าตัดลิ้นหัวใจไตรคัสปิดเพียงอย่างเดียว (isolate tricuspid valve surgery) มีความเสี่ยงสูง รวมถึงการกลับมามีลิ้นหัวใจรั่วซ้ำพบได้บ่อยหลังการผ่าตัด จึงทำให้ผู้ป่วยส่วนมากไม่ได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัด ในปัจจุบัน มีการคิดค้นวิธีการรักษาแบบใหม่อยู่ 2 วิธีที่ได้มีการศึกษาวิจัยแล้วว่ามีความปลอดภัยสูงและสามารถลดรูรั่วของหัวใจได้เป็นอย่างดี ได้แก่
- การหนีบลิ้นหัวใจโดยใช้คลิปผ่านทางสายสวน (TriClip) เป็นการใช้อุปกรณ์พิเศษ TriClip หรือเรียกว่าแผ่นประกบลิ้นหัวใจไตรคัสปิด หนีบบริเวณช่องว่างระหว่างลิ้นหัวใจไตรคัสปิดที่รั่วให้มาชนกัน เพื่อลดรูรั่ว โดยทำผ่านทางสายสวน ไม่ต้องผ่าตัด
- การใส่ลิ้นหัวใจเทียม เป็นการใส่ลิ้นหัวใจเทียมที่ตำแหน่งหลอดเลือดดำที่เข้าหัวใจ เพื่อป้องกันเลือดไหลย้อนจากหัวใจยังอวัยวะต่างๆ ช่วยลดอาการขาบวม ลดโอกาสตับเกิดการบาดเจ็บกลายเป็นตับแข็ง
ข้อดีของการรักษาโรคลิ้นหัวใจไตรคัสปิดรั่วด้วยวิธีใหม่
- ความเสี่ยงในการทำหัตถการต่ำกว่าการผ่าตัดมาก
- โอกาสเสียเลือดต่ำ
- โอกาสการติดเชื้อน้อยกว่าการผ่าตัด
- ฟื้นตัวเร็ว
- ลดความรุนแรงของโรค
- เพิ่มคุณภาพชีวิตให้แก่ผู้ป่วย ทำให้มีอาการที่ดีขึ้น
ศูนย์ลิ้นหัวใจ โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ มีทีมแพทย์เฉพาะทางผู้มีประสบการณ์และความชำนาญในการให้คำปรึกษา วินิจฉัยและรักษาผู้ป่วยโรคลิ้นหัวใจทุกชนิด โดยเฉพาะกรณีที่ยากและซับซ้อน พร้อมด้วยเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ช่วยในการวินิจฉัยโรคได้อย่างถูกต้องแม่นยำและรักษาโรคได้อย่างปลอดภัยเพื่อให้ผู้ป่วยได้รับผลลัพธ์ในการรักษาที่ดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
ข้อมูลเพิ่มเติม
Tricuspid Valve Disease: Causes, Symptoms and Treatment (clevelandclinic.org)
เรียบเรียงโดย นพ. กฤษฎา มีมุข
รายละเอียดเพิ่มเติม กรุณาติดต่อ:
แก้ไขล่าสุด: 04 กรกฎาคม 2567