การปลูกถ่ายไขกระดูก หนึ่งในวิธีการรักษาโรคมะเร็งทางระบบเลือดและภาวะผิดปกติของไขกระดูกหลายๆ โรค ซึ่งแต่เดิมมีข้อจำกัดที่ผู้บริจาคต้องมีความเข้ากันได้ของเนื้อเยื่อเหมือนกับผู้ป่วย 100% จึงจะทำการรักษาได้ แต่ในปัจจุบันหากมีเซลล์ที่เหมือนกันเพียงครึ่งเดียวก็สามารถรักษาได้
ในอดีตที่ผ่านมา แม้การปลูกถ่ายไขกระดูกจะเป็นเหมือนความหวังของผู้ป่วยโรคในระบบเลือดต่างๆ ที่ช่วยรักษาโรคให้หายขาดได้ ไม่ว่าจะเป็น
มะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งต่อมน้ำเหลือง โรคไขกระดูกฝ่อ
โรคโลหิตจางธาลัสซีเมีย โรคภูมิต้านทานผิดปกติบางชนิด และโรคที่เกี่ยวกับความผิดปกติของระบบเลือดอื่นๆ แต่ก็มีข้อจำกัดอยู่มาก เช่น ผู้เข้ารับการปลูกถ่ายต้องมีอายุไม่มากเกินไปและมีสภาพร่างกายที่ดี และที่สำคัญที่สุดคือ จะต้องหาผู้บริจาคไขกระดูกที่มีลักษณะทางพันธุกรรมจากการตรวจ ที่เรียกว่า
HLA (human leukocyte antigen) เหมือนกัน 100% จึงจะทำการรักษาได้
ด้วยข้อจำกัดเหล่านี้จึงอาจส่งผลให้การรักษาล่าช้า และมีผู้ป่วยจำนวนไม่มากที่สามารถรักษาด้วยการปลูกถ่ายไขกระดูกได้ เนื่องจากต้องใช้เวลาในการหาผู้บริจาคที่เหมาะสม เพราะโอกาสที่พี่น้องสายเลือดเดียวกันจะมี HLA ที่เข้ากันได้ 100% กับผู้ป่วย มีเพียง 1 ใน 4 หรือ 25% และสำหรับคนอื่นที่ไม่ใช่พี่น้องกันแล้วโอกาสเพียง 1 ใน 40,000 เท่านั้น
ด้วยเหตุนี้ ในปัจจุบันจึงมีการพัฒนาจนสามารถทำการปลูกถ่ายไขกระดูกชนิดเหมือนกันเพียงครึ่งเดียว ซึ่งหมายความว่า หากผู้บริจาคไขกระดูกมี HLA ที่เหมือนกันกับผู้ป่วยแม้เพียงครึ่งเดียว ก็สามารถปลูกถ่ายไขกระดูกได้ ซึ่งโดยส่วนใหญ่ไม่ต้องหาจากผู้บริจาคอื่น สามารถหาได้จากพ่อ แม่ ลูก หรือพี่น้องร่วมสายเลือด โอกาสที่จะหาผู้บริจาคจึงง่ายขึ้น นอกจากนี้แล้ว การปลูกถ่ายไขกระดูกที่เหมือนกันเพียงครึ่งเดียวยังสามารถทำในผู้ป่วยที่มีอายุมาก ผู้ที่มีโรคร่วมอื่นๆ และผู้ที่มีสภาพร่างกายไม่ดีนักได้อีกด้วย จึงถือเป็นการเพิ่มโอกาสในการรักษาให้มีมากยิ่งขึ้น
สำหรับหลักการในการรักษาด้วย
วิธีการปลูกถ่ายไขกระดูกชนิดเหมือนกันเพียงครึ่งเดียวนี้ โดยทั่วไปก็เหมือนกับการปลูกถ่ายไขกระดูกธรรมดา คือ แพทย์จะให้
ยาเคมีบำบัดในขนาดสูงกับผู้ป่วยก่อน เพื่อควบคุมไม่ให้เซลล์มะเร็งมีการเจริญเติบโต แล้วจึงปลูกถ่ายไขกระดูกเพื่อช่วยฟื้นฟูกระบวนการสร้างเม็ดเลือดของร่างกายต่อไป ความต่างกันอยู่ที่ปริมาณของยาเคมีบำบัด ปริมาณของรังสีที่ต้องใช้ และความแรงของยากดภูมิต้านทาน
ทั้งนี้ ภายหลังการปลูกถ่ายไขกระดูกชนิดเหมือนกันเพียงครึ่งเดียว ผู้ป่วยจะได้รับยากดภูมิคุ้มกันสูตรที่จำเพาะและแรงขึ้น เพื่อควบคุมอาการปฏิเสธไขกระดูก ซึ่งจำเป็นจะต้องอาศัยประสบการณ์ของแพทย์ที่เชี่ยวชาญในการเลือกใช้ยาที่เหมาะสมด้วยความระมัดระวัง เพราะยากลุ่มนี้อาจส่งผลต่อการติดเชื้อและไวต่อโรคแทรกซ้อนต่างๆ
ดังนั้น การปลูกถ่ายไขกระดูกชนิดที่เหมือนกันเพียงครึ่งเดียว จึงเป็นเสมือนอีกทางเลือกหนึ่งของการรักษาโรคในระบบเลือด ที่อาจเป็นความหวังสำหรับผู้ป่วยที่มีข้อจำกัดของการปลูกถ่ายไขกระดูกแบบธรรมดาได้
รายละเอียดเพิ่มเติม กรุณาติดต่อ:
แก้ไขล่าสุด: 17 กุมภาพันธ์ 2564