การเจาะน้ำไขสันหลัง คือ การเจาะตรวจน้ำไขสันหลังโดยการแทงเข็มผ่านเข้าไปในช่องว่างใต้ชั้นเยื่อหุ้มสมอง (subarachnoid space) เพื่อนำน้ำหล่อเลี้ยงสมองและไขสันหลัง (cerebrospinal fluid: CSF) มาตรวจวินิจฉัยโรค หรือเพื่อฉีดยาชาเข้าไปในช่องใต้ชั้นเยื่อหุ้มสมองเพื่อใช้ในการระงับปวด หรือเพื่อการฉีดยาบางชนิดเพื่อรักษาโรคของเยื่อหุ้มสมอง เช่น การให้ยาเคมีบำบัดรักษาโรคมะเร็งที่แพร่กระจายเข้าเยื่อหุ้มสมอง เป็นต้น

น้ำหล่อเลี้ยงสมองและไขสันหลังคือ (cerebrospinal fluid: CSF) คือ ของเหลวที่อยู่ในชั้นใต้ชั้นเยื่อหุ้มสมอง ทำหน้าที่พยุงสมองและไขสันหลังไว้ไม่ให้เกิดการเลื่อนไหลของสมองและของไขสันหลัง เมื่อมีความผิดปกติของเยื่อหุ้มสมองหรือของไขสันหลังรวมทั้งของเนื้อสมองจะส่งผลให้มีความผิดปกติของน้ำหล่อเลี้ยงสมองและไขสันหลัง จึงเป็นเหตุผลที่แพทย์ต้องนำน้ำหล่อเลี้ยงสมองและไขสันหลังมาตรวจในกรณีที่สงสัยว่าจะมีความผิดปกติของเยื่อหุ้มสมองและ/หรือของไขสันหลัง